ប្រវត្តិនិទាននៃពិធីពូនភ្នំខ្សាច់ និងផលបុណ្យដែលសាង
ពិធីពូនភ្នំខ្សាច់
ពិធី «ពូនភ្នំខ្សាច់» គឺគេយកខ្សាច់សុទ្ធមកចាក់នៅកណ្ដាលទីធ្លាដែលគេបានកំណត់ រួចពូនឱ្យចេញជារាងចេតិយបែរមុខទៅទិសខាងកើត ហើយគេសន្មតហៅថា «វាលុកចេតិយ» គឺតំណាងឱ្យព្រះចូឡាមនីចេតិយដែលសាងសម្រាប់បញ្ចុះព្រះកេសា និងព្រះចង្កូមកែវនៃព្រះពុទ្ធបរមគ្រូ ។
ការពូនភ្នំខ្សាច់ បច្ចុប្បន្នតំបន់ខ្លះគេនិយមពូនភ្នំអង្ករនៅសាលាឆាន់ ឬក្នុងព្រះវិហារ ។ ភ្នំខ្សាច់ដែលគេពូនមិនកំណត់ថា ត្រូវមានខ្នាតតូច ខ្ពស់ ទាបប៉ុនណាទេ គឺប្រព្រឹត្តទៅតាមការពេញចិត្តរបស់អ្នកស្អាង ប៉ុន្តែចាំបាច់ត្រូវមានភ្នំមួយនៅកណ្ដាល ហើយត្រូវមានភ្នំ តូចៗ ៤ព័ទ្ធជុំវិញគ្រប់ទិសទាំង៤ ។ នៅជុំវិញភ្នំគេមានធ្វើរាជវ័តិ តុបតែងលំអស្លឹកដូង ស្លឹកទន្សែជាបួនជ្រុងមានទ្វារ ចេញចូលតាមទិសធំទាំង ៤ ។ នៅជុំវិញរាជវ័តិគេមានរៀបរានទេវតាគ្រប់ទិសទាំង៨។ នៅលើរានទេវតា នីមួយៗគេរៀបស្លាធម៌មួយគូ បាយសីមួយថ្នាក់មួយគូ ទៀន៥ ធូប៥ ផ្កាភ្ញី និងអុជទៀនធូបថ្វាយ ។ នៅពីមុខភ្នំខ្សាច់ក្រៅពីរាជវ័តិ គេរៀបរាន ធំៗបីទៀត សម្រាប់ថ្វាយព្រះយមរាជ ស្ថិតនៅកណ្ដាលខាងឆ្វេងរានព្រះយមរាជ គឺរានព្រះពុទ្ធគុណ និងខាងស្តាំគឺរានព្រះពិស្ណុការ ។ រានធំទាំងបីនេះ គឺគេរៀបគ្រឿងសក្ការបូជាដូចរានទេវតាដែរ តែបាយសីខ្ពស់រហូតដល់៩ថ្នាក់ និងមានដាក់សម្លៀកបំពាក់ឆ្វេងស្តាំ ហើយមានដាក់ក្រយាថ្វាយសោយទៀតផង ។
ការសាងវាលុកចេតិយនេះ ដោយគេសម្គាល់ថា នឹងបានជាផលានិសង្សវិសេសវិសាលណាស់។
អានិសង្សវាលុកចេតិយ
«អានិសង្សវាលុកចេតិយ» ជារឿងដែលគេតែងជាភាសាខ្មែរមកយូរហើយចំនួន១ខ្សែ សម្តែងអំពីការសាងវាលុកចេតិយថា មានផលានិសង្សជាអនេកប្បការ ។ វេលាឆ្លង វាលុកចេតិយគេច្រើនយករឿងនេះទេសន៍ ។
ក្នុងរឿងអានិសង្សវាលុកចេតិយមានរឿងនិទាន៣ ៖
និទានទី១ តំណាលពីព្រះពោធិសត្វ នាមបារិកៈជាឈ្មួញសំពៅ ។ នាសម័យមួយបារិកៈបើកសំពៅទៅជួញបានប្រទះឃើញផ្នូកខ្សាច់សល្អនៅតាមឆ្នេរសមុទ្រ ក៏បបួលពួកពាណិជដែលទៅជួញជាមួយគ្នាបើកសំពៅឆៀងចូលចតនៅទៀបផ្នូកខ្សាច់នោះ ហើយនាំគ្នាកជាវាលុកចេតិយ ឧទ្ទិសជាតំណាងឡាមណីចេតិយដែលបញ្ចុះព្រះចង្កូមកែវរបស់ព្រះពុទ្ធ នៅឋានត្រៃត្រឹង្ស ។ ស្រេចហើយពួកពាណិជទាំងនោះក៏បេះយកផ្កាឈើមកបូជា ដើរប្រទក្សិណ៣ជុំ ហើយនាំគ្នាចុះសំពៅបើកចេញទៅជួញតទៅទៀត ។
បារិកពោធិសត្វ និងពួកឈ្មួញអម្បាលនោះ លុះរំលាយខន្ធទៅហើយបានទៅកើតជាទេវបុត្រនៅឋានសួគ៌ជាច្រើនជាតិ លុះច្យុតពីឋានសួគ៌កកើតក្នុងឋានមនុស្សលោកបានជាស្តេចឯករាជ្យជាច្រើនជាតិរាប់ពុំបានឡើយ។ ក្នុងទីបំផុតបារិកពោធិសត្វ ក៏បានត្រាស់ជាព្រះពុទ្ធដោយអំណាចផលានិសង្ស ដែលបានសាងវាលុកចេតិយ ។
និទានទី២ តំណាលពីនាយនេសាទម្នាក់ ធ្វើតែបាប សម្លាប់សត្វបរិភោគតាំងពីតូចរហូតដល់ចាស់ មិនដែលបានធ្វើបុណ្យដល់ម្តងសោះ។ នាថ្ងៃមួយមានភិក្ខុសង្ឃ១រូបនឹកអាណិតនាយនេសាទខ្លាំងណាស់ ក៏គិតរកឧបាយអោយបានសាងបុណ្យកុសលខ្លះ ។ លុះគិតដូច្នេះហើយ លោកក៏ឃ្លុំចីវរកាន់បាត្រនិមន្តទៅរង់ចាំផ្លូវនាយនេសាទ ។ ថ្ងៃនោះវេលាព្រឹកនាយនេសាទលីលំពែង១ និងពុនបាយ១កញ្ចប់ចេញទៅព្រៃដើម្បីស្វែងរកសត្វមកចិញ្ចឹមជីវិតដូចកាលសព្វដង។ ដំបូងនាយនេសាទប្រកែកដាច់ណាត់ថា មិនព្រមប្រគេនចង្ហាន់ តែភិក្ខុនោះចេះតែទទូចសុំ អត់មិនបានក៏រំលែកបាយ១ពំនូតប្រគេន។
ក្រោយមក កាលនាយនេសាទរំលាយខន្ធស្លាប់ទៅ ត្រូវពួកយមបាល ឬយមភូបាលនាំខ្លួនទៅសួរយកចម្លើយអំពីរឿងកាលនៅជាមនុស្សលោកបានធ្វើបុណ្យខ្លះដែរ ឬទេ ?
នាយនេសាទតបថា មិនបានធ្វើបុណ្យអ្វីទេ ធ្វើតែបាបតាំងពីតូចមក ។ ពួកយមបាលក៏នាំគ្នាចាប់បោះទៅក្នុងរណ្តៅភ្លើងនរក តែមិនឆេះត្រលប់ជាខ្ទាតចេញមកវិញ ។ យមបាលនឹកឆ្ងល់ ក៏សួរបញ្ជាក់ថែមទៀត ទទួលនាយនេសាទក្រឡេកទៅឃើញអណ្តាតភ្លើងមានសំម្បុរដូចចីវរលោកសង្ឃ ក៏នឹកឃើញដល់ទានដែលខ្លួនបានធ្វើ ទើបឆ្លើយថា កាលនៅជាមនុស្សលោកបានធ្វើទានបាយមួយពំនូតដល់ភិក្ខុ ១រូបដែរ។ ពួកយមភូបាលប្រាប់ថា បើដូច្នេះអ្នកឯងត្រូវទៅកើតឯឋានសួគ៌មួយអាទិត្យ លុះដល់ថ្ងៃទី៨ យើងនឹងយកខ្លួនមកអោយទទួលទោសនៅឋាននរកនេះវិញ ។
ក្នុងមួយរំពេចនោះវិញ្ញាណរបស់នាយនេសាទ ក៏បានទៅកើតឯឋានសួគ៌ឈ្មោះថា «អន្នំលោកង្សិន៍ទេវបុត្រ» មានទំហំ ១២យោជន៍បរិបូរណ៍ទៅដោយសម្បត្តិ និងស្រីទេពកញ្ញាបម្រើត្រៀបត្រា មាននាងសុវណ្ណឱរ៉ៃជាទេពី ។ អន្នំ លោកង្សិន៍ទេវបុត្រសោយសម្បត្តិមកបាន៦ថ្ងៃ នឹកឃើញដល់បណ្តាំយមបាល ក៏កើតសេចក្តីទុក្ខទោមនស្សពន់ប្រមាណ ហើយចូលទៅដេក ។
នាងសុវណ្ណឱរ៉ៃឃើញដូច្នេះ ក៏ចូលទៅសួរ ហើយអន្នំលោកង្សិន៍ទេវបុត្ររ៉ាយរា៉ប់ប្រាប់តាំងអំពីដើមរហូតដល់ចប់ ។ នាងសុវណ្ណឱរ៉ៃលួងលោមថា បើដូច្នោះសូមព្រះអង្គកុំជាទុក្ខទោមនស្សឡើយ ដ្បិតព្រះពុទ្ធសម្តែងថា «ទោះអ្នកណាធ្វើបាប អម្បាលម៉ានក្តី បើចង់អោយរួចអំពីកម្មពៀរដែលខ្លួនធ្វើហើយ គប្បីសាងវាលុកចេតិយធ្វើបុណ្យឆ្លង ហើយនឹងរួចអំពីកម្មពៀរនោះហោង» ។ ហេតុនេះសូមព្រះអង្គធ្វើតាមព្រះពុទ្ធបន្ទូលនេះចុះ ទៀងជាដោះរួចចាកកម្មពៀរជាមិនខាន ។
អន្នំលោកង្សិន៍ទេវបុត្រលឺដូច្នោះ ក៏សោមនស្សទើបចាត់ការសាងវាលុកចេតិយ និងធ្វើបុណ្យឆ្លងហើយស្រេចក្នុងរវាង៧ថ្ងៃនោះឯង ។ លុះដល់ថ្ងៃទី៨ វេលាព្រឹកព្រហាម ពួកយមបាលក៏ទៅដល់ស្រែកហៅរកអន្នំលោកង្សិន៍ទេវបុត្រឱ្យចេញមក ។ គ្រានោះអន្នំលោកង្សិន៍ទេវបុត្រគេចមុខចេញ នាងសុវណ្ណឱរ៉ៃចេញមកទទួល ។ និយាយជាសំនួរតបយមបាលថា «យើងមិនព្រមបើកឱ្យស្វាមីយើងទៅទេ ព្រោះស្វាមីយើងបានសាងវាលុកចេតិយ និងធ្វើបុណ្យឆ្លងរួចហើយ បាបកម្មទាំងពួងក៏ជ្រះអស់អំពីខ្លួនហើយ តែបើនៅតែត្រូវការយកខ្លួនទៅធ្វើទោស ក៏ចូររាប់ខ្សាច់១ពែងនេះ បើរាប់អស់ទើបយកទៅបាន» ។
យមបាលតបថា មិនទាស់អ្វីទេការរាប់ខ្សាច់១ពែងប៉ុណ្ណោះ» ។ រួចហើយក៏នាំគ្នារាប់តាំងពីព្រឹករហូតដល់ថ្ងៃត្រង់ គ្រាប់ខ្សាច់ដែលយកចេញអំពីពែងរាប់ដាក់ទៅខាងក្រៅទៅជាគំនរយ៉ាងធំកម្ពស់ស្មើចុងត្នោត តែគ្រាប់ខ្សាច់ក្នុងពែងគង់នៅដដែលគ្មានស្រកស្រុតទៅណាសោះ ។ ពួកយមបាលទាល់ចំណេះនឹងរាប់ ហើយក៏នាំគ្នាត្រលប់ទៅយមលោកវិញ ។
ចំណែកអន្នំលោកង្សិន៍ទេវបុត្របាននៅសោយសម្បត្តិក្នុងទេវលោកអស់កាលអង្វែងតមកទៀត មិនបានទៅសោយទុក្ខក្នុងនរក ដូចដែលយមបាលកំណត់ទុកនោះទេ ។ ទាំងនេះក៏ដោយអំណាចផលានិសង្សដែលបានសាងវាលុកចេតិយ និងធ្វើបុណ្យឆ្លង ។
និទានទី៣ តំណាលពីរឿងចៅកំជិលខ្សាច់។ មានក្មេង ១នាក់ចេះតែទៅពូនភ្នំខ្សាច់រាល់ៗថ្ងៃ ប្រលាក់ទៅដោយដីខ្សាច់ពេញខ្លួនទាល់តែគេហៅថា «ចៅកំជិលខ្សាច់» ។ នាថ្ងៃមួយ ព្រះឥន្ទ្របើកទិព្វចក្ខុមើលឃើញចៅកំជិលខ្សាច់ពូនភ្នំដូច្នោះ ក៏ចាត់ឱ្យនាងទេពធីតា ១អង្គចុះមកធ្វើជាប្រពន្ធ ។ ដំបូងចៅកំជិលខ្សាច់ប្រកែកមិនព្រមយក ដោយថ្លែងថា ខ្លួននៅក្មេងណាស់មិនទាន់ចេះរកស៊ីចិញ្ចឹមទេ ។ ដូច្នេះហើយនាងទេពធីតា ទៅរកម្តាយ ឪពុកចៅកំជិលខ្សាច់ ថ្លែងប្រាប់ថា ខ្លួនជាទេពធីតា ព្រះឥន្ទ្រប្រើឱ្យចុះមកធ្វើជាប្រពន្ធចៅកំជិលខ្សាច់ ។ មាតា បិតាចៅកំជិលខ្សាច់ឃើញនាងទេពធីតា ក៏ពេញចិត្តដោយនាងមានរូបឆោមល្អ ទើបសំណេះសំណាលលួងលោមចៅកំជិលខ្សាច់ទាល់តែព្រមយក ។
ចៅកំជិលខ្សាច់តាំងពីបាននាងទេពធីតាជាប្រពន្ធហើយ ខ្លួនប្រាណក៏ស្អាតបាត ផូរផង់ ល្អជាងពីមុនមកឆ្ងាយណាស់ដោយនាងទេពធីតាជួយថែសំអាត នាំឱ្យសមរម្យគ្នានឹងប្រពន្ធនោះណាស់ ទាល់តែល្បីកេរ្តិ៍ឈ្មោះថា ចៅកំជិលខ្សាច់បាននាងទេពធីតាជាភរិយាល្អសមគ្នាណាស់ ។
គ្រានោះពួកមន្ត្រី សេនាបតីជាដើម ក៏បានទៅពិនិត្យមើលឃើញដូចពាក្យគេថាមែន ។ ទទួលវេលានោះស្តេចម្ចាស់ផែនដីសុគតគ្មានអ្នកទទួលរាជសម្បត្តិគ្រប់គ្រងផែនដី ។ គេគិតឃើញថា ចៅកំជិលខ្សាច់សមគួរជាព្រះរាជាម្ចាស់ផែនដី ក្រោយនោះគេក៏ធ្វើការផ្សងបុស្បុករកអ្នកមានបុណ្យធ្វើជាម្ចាស់ផែនដី ។ បុស្បុកក៏ទៅត្រូវលើចៅកំជិលខ្សាច់ ទើបគេនាំគ្នាអញ្ជើញទៅឱ្យសោយរាជ្យ ព្រមទាំងនាងទេពធីតា ។
ផលដែលជាទិដ្ឋធម្មវេទនីយដូច្នេះ លោកថាបាន ដោយហេតុពូនភ្នំខ្សាច់នោះឯង ។
កាលកើតមានរឿងសម្តែងអំពីអានិសង្សនៃការស្អាងវាលុកចេតិយដូច្នេះហើយ ខ្មែរយើងបានដឹងរឿងទាំងនេះហើយ ក៏កើតសេចក្តីជឿ និងជ្រះថ្លា ទើបនាំគ្នាស្អាងវាលុកចេតិយជាប់ជាប្រវេណីដរាបមកដល់បច្ចុប្បន្នកាល ។
បំបួសភ្នំ
លោកអាចារ្យសូត្រធម៌ អធិដ្ឋាន វាលុកចេតិយឱ្យតំណាងព្រះចូឡាមណីចេតិយ រួចយកកំណាត់សប្រវែងប្រមាណមួយម៉ែត្រកន្លះ ទៅពានាពាក់ឆៀងព្រះចេតិយ ដែលតាមសម្តីអ្នកស្រុកហៅថា «បំបួសភ្នំ» ។ ក្នុងឱកាសនោះព្រះសង្ឃសូត្រធម៌ ចម្រើនព្រះបរិត្ត នៅសាលាធម្មដោយបន្តអំបោះមកដល់ភ្នំទាំង អស់ ។ ភ្នំដែលបានឡើងជាអង្គចេតិយហើយ អ្នកណាមួយទៅជាន់ រំលង ឬរំលាយមុនគេផ្សឹកទុកត្រូវទទួលបាប ។
ផ្សឹកវាលុកចេតិយ
ក្រោយពីធ្វើកិច្ចសព្វគ្រប់ហើយ លោកអាចារ្យសូត្របួងសួង និងថ្វាយគ្រឿងសក្ការៈដល់អស់ទេវតា ព្រះយមរាជ ដែលតែងតែត្រួតត្រាមើលការខុសត្រូវដល់មនុស្សលោក ដើម្បីសុំខមាលទោសចំពោះអំពើខុសឆ្គងទាំងឡាយកន្លងមក ដោយការអនុគ្រោះសុំឱ្យផ្តាច់កម្ម ផ្តាច់ពៀរ និងសុំសេចក្តីសុខចម្រើនតរៀងទៅ ។ បន្ទាប់មកលោកអាចារ្យឧទ្ទិសកុសលជូនដល់អ្នកដែលចែកឋានទៅមានមាតាបិតាជីដូន ជីតា ព្រមទាំងញាតិមិត្តទាំងអស់ផង ។
ថ្ងៃបន្ទាប់ ពុទ្ធបរិស័ទជួបជុំគ្នា លោកអាចារ្យចាប់ដំណើរការថ្វាយបង្គំព្រះ សមាទានសីលនៅធម្មសាលា ។ បន្ទាប់មកគេនាំគ្នារាប់បាត្របន្តហូរហែ ទាល់តែអស់អ្នកដែលមានសទ្ធា ។ នៅ ពេលបញ្ចប់ការរាប់បាត្រគេកាន់ទៀន ធូប ផ្កាគ្រប់ដៃទៅកាន់ភ្នំខ្សាច់ ។
អាចារ្យចាប់ផ្តើមពិធីនៅចំពោះភ្នំខ្សាច់ ដូចកាលពីល្ងាចម្តងទៀត ។ ជាមួយគ្នានេះដែរព្រះសង្ឃសូត្រពុទ្ធមន្តប្រសិទ្ធពរជ័យ សិរីមង្គលនៅធម្មសាលា។ អាចារ្យបានបន្តពិធីនៅខាងក្រៅ មុខភ្នំ គឺឆ្លងបុណ្យ ហើយធ្វើកិច្ចផ្សឹកភ្នំវិញដោយពោលថា ៖ ឥមំ វាលុកចេតិយំ បច្ចក្ខាមិ» ប្រែថា «ខ្ញុំផ្សឹកឥលូវនេះនូវវាលុកចេតិយនេះចេញ» គឺលែងប្រកាន់ថាជាចេតិយទៀតហើយ អ្នកណារំលាយក៏គ្មានបាបដែរ ។
បន្ទាប់មកគេនាំគ្នាចូលធម្មសាលាដើម្បីវេរភត្តប្រគេនព្រះសង្ឃឆាន់ត្រង់ ។ ពេលរសៀលគេជួបជុំគ្នាដើម្បីនមស្ការថ្វាយបង្គំព្រះ និងអរតនាព្រះសង្ឃសម្តែងធម្មទេសនា។
កម្មវិធីជាបន្តគេនាំគ្នាសំអាតព្រះពុទ្ធរូប ហើយបាចផ្កា បាញ់ទឹកអប់ (ស្រង់ព្រះ) ។ នេះជាពិធីតាមបែបសាសនា ។
ផលបុណ្យផ្ងូតទឹកក្តៅឱ្យឪពុកម្តាយ ការលែងសត្វនិងស្រង់ព្រះ
ព្រះបរមសាស្តាទ្រង់បានសម្តែងអំពី អានិសង្សដែលបានកសាងបុណ្យកុសល ក្នុងឱកាសដាច់ឆ្នាំចាស់ចូលឆ្នាំថ្មី ។ អ្នកដែលបានផ្ងូតទឹកឱ្យមាតា បិតា គ្រូឧបជ្ឈាយ៍ អាចារ្យ ឬព្រះសង្ឃក្នុងឱកាស សង្ក្រាន្តនោះ រមែងជាស្តេចម្ចាស់ផែនដី មានរឹទ្ធិដ៏មហិមា សំបូរដោយរតនៈ ៧ប្រការ ដេរដាសដោយពពួកនាងនារីសឹងមានរូបឆោមដ៏ល្អ និងសំបូរដោយចតុរង្គសេនា ជាអ្នកបាននូវសេចក្តីសុខគ្រប់យ៉ាង ។
អ្នកដែលបានលែងសត្វតិរច្ឆាន ដូចយ៉ាង មាន់ ទន្សោង បក្សី ត្រី អណ្តើក ជាដើម ដោយអំណាចដែលបានលែងសត្វអម្បាលនោះ អ្នកនោះរមែងជាអ្នកមានអាយុយឺនយូរ ជាអ្នកមានសុខច្រើន ឥតមានរោគភ័យមកបៀតបៀន ក្នុងកាលទាំងពួងប្រកបតែសេចក្តីសុខ ។
ដោយផលានិសង្សដែលបានស្រង់ព្រះសង្ឃ អ្នកនោះទោះទៅកើតក្នុងភព ណាៗក្តីរមែងមានរូបឆោមល្អជាទីជ្រះថ្លាដល់អ្នកបានឃើញ ជាអ្នកមានសម្បុរកាយផូរផង់ ជាទីគាប់ចិត្តជាទីគួរឱ្យមើល ជាអ្នកមានប្រាជ្ញាស្រួច ជាអ្នកក្លាហាន ជាអ្នកទ្រទ្រង់ព្រះសូត្រ និងព្រះវិន័យ ជាអ្នកទ្រទ្រង់ និងចេះចប់នូវព្រះបិដក ជាអ្នកមានអាយុយឺនយូរ រាល់ៗជាតិ ជាអ្នកមានបុត្រ ភរិយា និងគណញាតិ សុទ្ធតែជាអ្នកឧត្តម ថ្លៃថ្លា ។ ទាំងនេះជាអានិសង្សផ្ងូតទឹកក្នុងពេលចូលឆ្នាំ ។
ដោយប្រការដូច្នេះហើយ បានជានៅឱកាសចូលឆ្នាំមនុស្សទាំងឡាយតែងនាំគ្នាដោះលែង សត្វផ្សេងៗ តែងនាំគ្នាធ្វើបុណ្យផ្សេងៗ ដើម្បីបានទទួលនូវអានិសង្សទាំងនោះ ៕
ប្រភព៖ កោះសន្តិភាព
