អសមត្ថភាពរបស់នាយករដ្ឋមន្ត្រីថៃក្នុងការគ្រប់គ្រងការបែកបាក់ផ្ទៃក្នុង

អសមត្ថភាពរបស់នាយករដ្ឋមន្ត្រីថៃក្នុងការគ្រប់គ្រងការបែកបាក់ផ្ទៃក្នុង

Khmer Times:

ថ្ងៃទី 20/06/2025 :

អត្ថបទនេះសរសេរដោយ ច័ន្ទ គុណធានី ដែលជាអ្នកវិភាគផ្នែកភូមិសាស្ត្រនយោបាយ និងសន្តិសុខ មានមូលដ្ឋាននៅទីក្រុងភ្នំពេញ។ ​ទស្សនៈ​ដែល​បានលើកឡើង​នៅ​ទី​នេះ​គឺ​ជាទស្សនៈ​របស់​អ្នក​និពន្ធ។

នាយករដ្ឋមន្ត្រីថៃ លោកស្រី ផេថងថាន ស៊ីណាវ៉ាត្រា (Paetongtarn Shinawatra) បាននិងកំពុងតស៊ូដើម្បីគ្រប់គ្រងភាពមិនចុះសម្រុងគ្នា ទាំងនៅក្នុងគណៈរដ្ឋមន្ត្រីរបស់លោកស្រី ក៏ដូចជាជាមួយកងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធថៃ។ លោកស្រី​ក៏ពុំមាន​សមត្ថភាពក្នុងការគ្រប់គ្រងចលនាជាតិនិយមជ្រុលនៅក្នុងប្រទេសថៃផងដែរ។

កាលពីចុងខែមីនា នាយករដ្ឋមន្ត្រីថៃ បានរួចផុតពីការបោះឆ្នោតសម្តែងការ​មិនទុកចិត្តនៅក្នុងរដ្ឋសភា ដោយបានយកឈ្នះលើការប្រជែងពីគណបក្សប្រឆាំង ដែលបានចោទប្រកាន់លោកស្រីថាជាអាយ៉ងរបស់ឪពុករបស់លោកស្រី គឺអតីតនាយករដ្ឋមន្ត្រី ថាក់ស៊ីន ស៊ីណាវ៉ាត្រា។ នៅក្នុង​ការជជែកដេញដោលរយៈពេល ២​ថ្ងៃ ក្រុមប្រឆាំងបានវាយប្រហារលើការគ្រប់គ្រងសេដ្ឋកិច្ច និងសន្តិសុខជាតិរបស់លោកស្រីនាយករដ្ឋមន្ត្រី វ័យ​ ៣៨ ឆ្នាំ ក៏ដូចជាកង្វះបទពិសោធន៍របស់លោកស្រី។ សមាជិកសភាបានបោះឆ្នោតប្រឆាំងនឹង​ញត្តិ​សម្តែងការ​មិនទុកចិត្ត ដោយសំឡេង ៣១៩ ទល់នឹង ១៦២ ដោយមានសំឡេងអនុប្បវាទចំនួន ៧។

នៅខាងក្នុងគណៈរដ្ឋមន្ត្រីរបស់លោកស្រី​ ភាពតានតឹងបាននិង​កំពុងឆាបឆេះ។ ទំនាក់ទំនងរវាងនាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃគណបក្សភឿថៃ និងឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី អានុទីន ឆានវីរ៉ាកុល (Anutin Charnvirakul) នៃគណបក្សភូមិចៃថៃ (Bhumjaithai) ត្រូវបានគេមើលឃើញថាជាចំណងសម្ព័ន្ធភាព​ដែលសម្លឹងឃើញផលប្រយោជន៍ទៅវិញទៅមក ដើម្បីរក្សាការក្តាប់អំណាច។ ការ​មិន​សប្បាយចិត្ត​ដែល​ផ្ទុះ​ឡើង​នាពេល​ថ្មីៗ​នេះ​បាន​ធ្វើ​ឱ្យ​គ្រប់​គ្នា​ងឿង​ឆ្ងល់​ថា ​តើ​សម្ព័ន្ធភាព​នេះ​អាច​រក្សា​បាន​រយៈពេល​ប៉ុន្មានទៀត​​? គណបក្សភូមិចៃថៃកំពុង​ប្រឈមមុខនឹងភាពតានតឹងជុំវិញការចោទប្រកាន់​ពីការរៀបចំលទ្ធផលឆ្នោតទុកជាមុន នៅក្នុងការបោះឆ្នោតព្រឹទ្ធសភាឆ្នាំ២០២៤ ដែលធ្វើ​ឱ្យ​ស្ថិរភាពនៃសម្ព័ន្ធភាពគណបក្សកាន់តែលំបាកឡើង​។ ជាងនេះទៅទៀត ការពិចារណាលើច្បាប់ថវិកាឆ្នាំ២០២៦ ក៏កំពុងមានភាពច្របូកច្របល់ផងដែរ​។ ពីមុនមក មាន​ពាក្យ​ចចាមអារ៉ាម​ថា បក្សភូមិចៃថៃប្រហែល​មិន​គាំទ្រ​ច្បាប់​នេះ​ទេ ហើយ​គំរាម​រំលាយរដ្ឋ​សភា និងបញ្ចប់​ចំណង​សម្ព័ន្ធភាពរវាងគណបក្ស​ភឿថៃ។

ភាគីទាំងពីរបាន​ពិភាក្សាអំពីការរុះរើគណៈរដ្ឋមន្ត្រី ហើយនៅថ្ងៃទី១៧ ខែមិថុនា រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃ លោក អានុទីន បាននិយាយថា ក្រសួងមហាផ្ទៃនៅតែជាកូតា​របស់​គណបក្សភូមិចៃថៃ ដូចដែលបានព្រមព្រៀងគ្នាក្នុងអំឡុងពេលបង្កើតរដ្ឋាភិបាលចម្រុះ។ នៅពេលសួរថាតើ គណបក្សភូមិចៃថៃបានត្រៀមខ្លួន ក្នុងការប្តូរទៅជាគណបក្សប្រឆាំងដែរឬទេ ប្រសិនបើខ្លួនបាត់បង់ការគ្រប់គ្រងលើក្រសួងមហាផ្ទៃនោះ លោក អានុទីន បានឆ្លើយឯកភាព។

កាលពីថ្ងៃទី១៩ ខែមិថុនា គណបក្សភូមិចៃថៃ បានប្រកាសដកខ្លួនចេញពីរដ្ឋាភិបាលចម្រុះរបស់ប្រទេសថៃ ប៉ុន្តែដោយសារតែហេតុផលផ្សេង នោះគឺការ​បែកធ្លាយសំឡេងនៃការសន្ទនាតាមទូរស័ព្ទរវាងនាយករដ្ឋមន្ត្រីថៃ និងអតីតនាយករដ្ឋមន្ត្រីកម្ពុជា សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន។

ភាព​តានតឹង​នៅព្រំដែន​ជាមួយ​ប្រទេស​កម្ពុជា​ត្រូវ​បាន​គេ​ប្រើ​ជា​ហេតុផល​ដ៏​ងាយស្រួល​សម្រាប់​ការ​បំបែក​ចំណងសម្ព័ន្ធភាព ​ដែលផុយស្រួយរួចទៅហើយ​របស់​រដ្ឋាភិបាលចម្រុះថៃ។

ទាក់ទងនឹងភាពមិនចុះសម្រុងគ្នារវាងរដ្ឋាភិបាលស៊ីវិល និងកងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធថៃ នាយករដ្ឋមន្ត្រីថៃ បាននិយាយនៅក្នុងកិច្ចសន្ទនាតាមទូរស័ព្ទដែលបែកធ្លាយថា កងទ័ពមិនគាំទ្រការដឹកនាំរបស់លោកស្រី ឬក៏ដល់ថ្នាក់ប្រឆាំងនឹងលោកស្រីតែម្តង។

ការ​មិន​ចុះ​សម្រុង​គ្នា​រវាង​ពួក​គេ​មិនមែនជារឿងថ្មីនោះទេ​។

ទោះបីជាមានការអំពាវនាវឥតឈប់ឈររបស់ប្រទេសថៃឱ្យមានការចរចាក៏ដោយ ក៏ភាគីកម្ពុជាមានការពិបាកក្នុងការកំណត់ថា តើអ្នកណាជាអ្នកសម្រេចចុងក្រោយនៅក្នុងប្រទេសថៃ។ តើជា​រដ្ឋាភិបាលស៊ីវិល ឬក៏យោធា។ ការចរចាទ្វេភាគីទាក់ទិននឹងព្រំដែនត្រូវបានជាប់គាំងអស់រយៈពេលជាងមួយទសវត្សរ៍មកហើយ ដោយមិនមានការរីកចម្រើនអ្វីទាំងអស់។

យោងតាមការស្ទង់មតិរបស់​វិទ្យាស្ថានចក្ខុវិស័យអាស៊ី (AVI) ប្រជាជនកម្ពុជា ៧៣,៨% ជឿថាទំនាស់ព្រំដែននេះបង្កដោយយោធាថៃ ហើយ ២៣,១% ជឿថាបង្កដោយពួកជាតិនិយមជ្រុល ហើយប្រជាជនកម្ពុជាយល់ថា រដ្ឋាភិបាលថៃមានអំណាចតិចតួចនៅក្នុងឥទ្ធិពលនៃការគ្រប់គ្រងរដ្ឋរបស់ថៃ។

យោធា​ថៃ​បាន​សម្រេច​ជា​ឯកតោភាគី​បិទ​ច្រក​ទ្វារ​អន្តរជាតិ​ប៉ោយប៉ែត​ភ្លាមៗ​នៅ​រសៀល​ថ្ងៃ​ទី​៧ ខែមិថុនា ដោយ​មិន​បាន​ផ្តល់​ដំណឹង​ជា​ផ្លូវ​ការ​ដល់​ភាគី​កម្ពុជា។

នៅ​ថ្ងៃ​ទី​៨ ខែមិថុនា ភាគី​ទាំង​ពីរ​បានឯកភាពគ្នា ក្នុងការសម្រួលកម្លាំងទ័ពចេញពីតំបន់ដែលអាចនឹងប៉ះគ្នា ដើម្បី​បន្ធូរបន្ថយ​ភាព​តានតឹង។

នៅកម្ពុជា អតីតនាយករដ្ឋមន្ត្រី សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន ត្រូវពន្យល់សាធារណជនថា «ការសម្រួលកម្លាំងទ័ព» គឺខុសគ្នា​ពី «ការដកទ័ព»។ មជ្ឈដ្ឋាន​​ខ្មែរខ្លះបាន​​រិះគន់​រដ្ឋាភិបាល​ថាបាន​​ដកថយនៅចំពោះមុខការឈ្លានពានពីបរទេស។

នៅក្នុងការសន្ទនាតាមទូរស័ព្ទដែលបែកធ្លាយនោះ អតីតនាយករដ្ឋមន្ត្រី សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន បានសម្តែងការខកចិត្តថា ការសម្រួលកម្លាំងទ័ពគឺដើម្បីបន្ធូរបន្ថយភាពតានតឹងនៅព្រំដែនជាមួយកម្ពុជា ប៉ុន្តែយោធាថៃនៅតែរក្សាការបិទព្រំដែនជាឯកតោភាគី។

ជំហររបស់រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាមានភាពច្បាស់លាស់ និងងាយស្រួល។ ប្រសិនបើ​ថៃ​ជា​អ្នក​ផ្តួចផ្តើម​ការបិទ​ព្រំដែនជា​ឯកតោភាគី នោះ​ថៃ​គួរតែ​ដក​ការសម្រេចចិត្តជា​ឯកតោភាគី​របស់ខ្លួន​ចេញ​។ សម្ដេចតេជោ ហ៊ុន សែន ថែមទាំងសុខចិត្តយក “ក្បាល” របស់ខ្លួនមកធានាថា កម្ពុជានឹងបើកច្រកព្រំដែនទាំងអស់ក្នុងរយៈពេល ៥ ម៉ោង ប្រសិនបើថៃប្រកាសដកការបិទព្រំដែនជាឯកតោភាគីរបស់ខ្លួន​។ លោក​បានបន្ថែម​ថា ត្រង់ចំណុចនេះគឺគ្មានការចាំបាច់មក​​ចរចា​ជាមួយ​កម្ពុជានោះឡើយ​​។

ប្រសិន​បើ​ថៃជាអ្នក​ចង ​នោះថៃ​ត្រូវ​ស្រាយចំណងនោះ​ដោយ​ខ្លួន​ឯង។

អ្វី​ដែលស្តែង​ច្បាស់​ពី​ការសន្ទនា​​តាម​ទូរស័ព្ទ​នៅ​ថ្ងៃ​ទី​១៥ ខែមិថុនា គឺការណ៍ដែល​​នាយក​រដ្ឋមន្ត្រី​ថៃ​ គ្មាន​អំណាច​ទៅលើ​យោធា។ បើទោះជាទទួលបានសារច្បាស់លាស់ពីសម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន ក៏លោកស្រីមិនអាចបញ្ចេញឥទ្ធិពលណាមួយទៅលើយោធាបានដែរ ហើយប្រទេសថៃនៅតែរក្សាការបិទព្រំដែនជាឯកតោភាគីរបស់ខ្លួន​។

តាម​ការ​សង្កេត​របស់​កម្ពុជា សំណួរដែល​ពិបាក គឺ​ការ​កំណត់​ថា ​តើ​នាយក​រដ្ឋមន្ត្រី ផេថងថាន ពិត​ជា​អសមត្ថភាព​ក្នុង​ការ​គ្រប់​គ្រង​កងទ័ព ឬ​ក៏ជាទម្លាប់ដែល​​កងទ័ព​មិន​ដែល​ស្តាប់​បង្គាប់​រដ្ឋាភិបាល​ស៊ីវិល ឬ​ក៏ថា ទាំងរដ្ឋាភិបាល និងយោធាកំពុងដើរតួល្ខោន ធ្វើជាតួចិត្តល្អ និងតួ​ចិត្តអាក្រក់ ដើម្បីបំភាន់នៅក្នុងការចរចាជាមួយកម្ពុជា​?

ទោះជាបែបណាក៏ដោយ ក៏គ្មាននរណាម្នាក់អាចចរចាបានដែរ នៅពេលដែលភាគីម្ខាងគ្មានអំណាចពេញលេញក្នុងការសម្រេចចិត្ត ឬក៏អនុវត្តតាម​ការសម្រេចចិត្តដែលបានព្រមព្រៀងគ្នានោះ។

ជោគវាសនារបស់នាយករដ្ឋមន្ត្រីថៃនៅតែបន្តសម្រេចដោយយោធា ហើយក្នុងស្ថានការណ៍បច្ចុប្បន្ន ទំនុកចិត្ត​ផ្ទៃក្នុងរបស់ពួកគេ បានខូចខាតធ្ងន់ធ្ងរពិបាកនឹងជួលជុលឡើងវិញ។​

នាយក​រដ្ឋមន្ត្រី​ថៃ​មិន​ត្រឹម​តែ​គ្មាន​សមត្ថភាព​គ្រប់​គ្រង​កង​ទ័ព​ទេ។ លោកស្រី​ក៏អសមត្ថភាពក្នុងការគ្រប់គ្រងពួកជ្រុលនិយមថៃ ដូចជា សុនធិ លីមថុងគុល (Sondhi Limthongkul) ដែលជាសត្រូវរបស់កម្ពុជា ដែលដឹកនាំចលនាជ្រុលនិយមប្រឆាំងនឹងកម្ពុជា។ បុគ្គល​ដ៏​ចម្រូងចម្រាស​រូប​នេះ ថែម​ទាំង​បាន​អំពាវនាវ​ឱ្យ​កងទ័ព​ចូល​លុកលុយ​ប្រាសាទអង្គរវត្ត ប៉ុន្តែ ​រដ្ឋាភិបាល​ថៃ​នៅតែ​មិន​បាន​ធ្វើ​អ្វី​ដើម្បី​គ្រប់គ្រង​ចលនា​ជាតិនិយម​ជ្រុល​បែបនេះ​។ ផ្ទុយ​ទៅ​វិញ នាយក​រដ្ឋមន្ត្រី​ថៃ​បាន​បង្កើត​ក្រុម​ការងារ​មួយ​ដើម្បី​តាម​ដាន​ហ្វេសប៊ុក​របស់​សម្តេច​តេជោ ហ៊ុន សែន។ មាន​ក្រុម​ជ្រុលនិយម​ដែល​បាន​អំពាវនាវ​ឱ្យ​រដ្ឋាភិបាល​ថៃ​គាំទ្រ​គណបក្ស​ប្រឆាំង​កម្ពុជា​ ដើម្បី​ផ្តួលរំលំ​រដ្ឋាភិបាល​កម្ពុជា​បច្ចុប្បន្ន។

ក៏មានការអំពាវនាវពីសំណាក់អ្នកជាតិនិយមជ្រុលថៃ ឱ្យទាមទារយកខេត្តកោះកុង ពីកម្ពុជាវិញផងដែរ ព្រោះបើតាមអ្នកនយោបាយជ្រុលនិយមរូបនេះ បារាំងបានដណ្តើម​យកខេត្តនេះ​​ពីថៃ ហើយមានមនុស្សច្រើនណាស់ដែលអាចនិយាយភាសាថៃនៅក្នុងខេត្តកោះកុង​។

ដរាបណា​អ្នកជិតខាងមាន​ផ្នត់គំនិតបែបនេះ គ្មានថ្ងៃដែល​​ប្រទេស​ទាំង​ពីរ​អាចរួម​​រស់​ដោយ​សុខសាន្ត​បានឡើយ។ ទោះ​ជា​យ៉ាងនេះក្តី គ្មាន​នរណា​ម្នាក់បាន​​ថ្កោលទោស​ចំពោះវោហាសាស្ត្រជ្រុលនិយមបែបនេះសោះឡើយនៅ​ក្នុង​សង្គម​ថៃ​។ នេះគឺជាការទទួលស្គាល់ដោយស្ងប់ស្ងាត់​ចំពោះនិន្នាការ​ជាតិនិយមជ្រុល ហើយគេមើលឃើញថា ប្រជាប្រិយភាពរបស់បុគ្គលបែបនេះ នៅតែបន្ត​កើនឡើងជាលំដាប់​នៅក្នុងនយោបាយថៃ ទោះបីជាពួកគេជាសត្រូវយ៉ាងជាក់ច្បាស់​ចំពោះ​ច្បាប់អន្តរជាតិ និងចំពោះ​ប្រទេសកម្ពុជាក៏ដោយ។

ប្រទេសកម្ពុជាបានប្រកាន់ខ្ជាប់ក្នុងការអំពាវនាវឱ្យជៀសវាងនូវនិន្នាការ​ជាតិនិយមជ្រុល ការរើសអើងជាតិសាសន៍ និងវោហាសាស្ត្រ​ស្អប់ខ្ពើមជាតិសាសន៍។ ទាំងសម្ដេចតេជោ ហ៊ុន សែន និងសម្ដេចធិបតី​ ហ៊ុន ម៉ាណែត បានអំពាវនាវដល់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ កុំឱ្យធ្លាក់ខ្លួនក្នុងនិន្នាការជ្រុលនិយម​។ តាមពិតទៅ មកទល់ពេលនេះ គឺមិនដែល​មានការយាយីពីពលរដ្ឋខ្មែរ ទៅលើជនជាតិថៃនៅកម្ពុជា អ្នកចរចាថៃដែលមកកម្ពុជា ក៏ដូចជាចំពោះស្ថានទូត និងក្រុមហ៊ុនថៃនោះទេ។

នាយករដ្ឋមន្ត្រី ផេថងថាន មិនអាចគ្រប់គ្រងសម្ព័ន្ធភាពក្នុងរដ្ឋាភិបាលចម្រុះ​ យោធាថៃ និងចលនាជាតិនិយមជ្រុលក្នុងប្រទេសថៃបានទេ។ ក្នុង​លក្ខខណ្ឌ​បែប​នេះ កម្ពុជា​មិន​ដឹង​ថា​នរណា​គួរ​ជា​អ្នកសន្ទនា ​ដែល​គួរ​ឱ្យ​​ទុក​ចិត្ត​ក្នុង​ការ​ដោះស្រាយ​បញ្ហា​ព្រំដែន​នោះ​ទេ។

កម្ពុជា​ចង់​ដោះស្រាយ​បញ្ហា​ប្រកបដោយ​​លក្ខណៈ​ច្បាស់លាស់ មិន​មែនទោរទន់ទៅតាម​បរិយាកាស​នយោបាយ​ក្នុងស្រុក​របស់​ថៃនោះទេ​។ ការ​ចរចា​ព្រំដែន​គឺ​ដើម្បី​ប្រយោជន៍​ដល់​មនុស្ស​ជំនាន់​ក្រោយ ហើយបញ្ហានេះ​មិន​គួរ​ក្លាយ​ជាចំណាប់ខ្មាំងនៃ​ឆាក​ល្ខោន​នយោបាយ​ផ្ទៃក្នុង​​របស់​ប្រទេស​ថៃ​ឡើយ។

ដោយសារតែហេតុនេះហើយ ទើបប្រជាជនកម្ពុជា ៩៩,៨​​% បាន​គាំទ្រ​ដល់​រាជរដ្ឋាភិបាល​កម្ពុជា​ ក្នុង​ការ​ដោះស្រាយ​ជម្លោះ​ព្រំដែន​នៅ​តំបន់​មុំ​បី ប្រាសាទ​តាមាន់ធំ ប្រាសាទ​តាមាន់តូច និង​ប្រាសាទ​តាក្របី តាម​យន្តការ​តុលាការ​យុត្តិធម៌​អន្តរជាតិ (ICJ)។