English(វីដេអូ) ខ្លឹមសារនៃបទអន្តរាគមន៍របស់ ឯកឧត្តម កើត រិទ្ធ ជូនអង្គរដ្ឋសភា ស្តីពីការធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់ដកសញ្ជាតិជនណាដែលគប់គិតបរទេសបំផ្លាញប្រយោជន៍ជាតិរដ្ឋសភា
ខ្លឹមសារនៃបទអន្តរាគមន៍របស់ ឯកឧត្តម កើត រិទ្ធ ឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងយុត្តិធម៌ ជូនអង្គរដ្ឋសភា ស្តីពីការធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់ដកសញ្ជាតិជនណាដែលគប់គិតបរទេសបំផ្លាញប្រយោជន៍ជាតិ
រដ្ឋសភា ថ្ងៃទី១១ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៥
ខ្ញុំបាទសូមគោរពសម្តេចមហារដ្ឋសភាធិការធិបតី ប្រធានរដ្ឋសភាននៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ជាទីគោរពដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់!
សូមគោរពឯកឧត្តមអនុប្រធានទី១ ឯកឧត្តមអនុប្រធានទី២ នៃរដ្ឋសភា នៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ជាទីគោរពដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់!
សូមគោរពសម្តេចមហាបវរធិបតី ហ៊ុន ម៉ាណែត នាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ជាទីគោរពដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់!
សូមគោរពសម្តេចអគ្គមហាពញាចក្រី ហេង សំរិន ជាទីគោរពដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់!
សូមគោរព សម្តេចក្រឡាហោម ស ខេង ជាទីគោរពដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់!
សូមគោរពសម្តេចពិជ័យសេនា ទៀ បាញ់ ជាទីគោរពដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់!
សូមគោរព សម្តេចកិត្តិសង្គហបណ្ឌិត ម៉ែន សំអន ជាទីគោរពដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់!
ទូលបង្គំ ខ្ញុំបាទសូមថ្វាយបង្គំ ព្រះអង្គម្ចាស់
សូមគោរពឯកឧត្តម លោកជំទាវ សមាជិក សមាជិកា នៃរដ្ឋសភា ដ៏ឧត្តង្គឧត្តម!
ដោយទទួលបានការអនុញ្ញាតដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់ពីសម្តេចប្រធានរដ្ឋសភា ទូលបង្គំខ្ញុំបាទ ក្នុងនាមតំណាងរាជរដ្ឋាភិបាល ដែលទទួលបានការចាត់តាំងដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់ ពីសម្តេចមហាបវរធិបតី នាយករដ្ឋមន្ត្រី នៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ដើម្បីចូលរួមជាមួយដំណាងក្រុមតំណាងរាស្ត្រហត្ថលេខី ក្នុងការការពារសេចក្តីស្នើច្បាប់ធម្មនុញ្ញ ស្តីពីវិសោធនកម្មមាត្រ៣៣ នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញានៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា សូមអនុញ្ញាត គោរពជូន ជម្រាបជូនបន្ថែម ជូនដល់អង្គរដ្ឋសភា ដ៏ឧត្តង្គឧត្តម អំពីកិច្ចដំណើរការ គោលបំណង ខ្លឹមសារ និងមូលដ្ឋាននៃការធ្វើវិសោធនកម្មធម្មនុញ្ញនេះ ដើម្បីបើកផ្លូវអនុញ្ញាតបើកផ្លូវឱ្យមានការរៀបចំក្រមខណ្ឌច្បាប់ ក្នុងការដកសញ្ជាតិខ្មែរពីពលរដ្ឋខ្មែរណា ដែលឃុបឃិតជាមួយបរទេស ប្រព្រឹត្តសកម្មភាពអំពើក្បត់ជាតិ ឬធ្វើសកម្មភាពប៉ះពាល់ធ្ងន់ធ្ងរដល់ផលប្រយោជន៍របស់ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា និងប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរដូចតទៅ៖
១- អំពីដំណើរការ និងគោលបំណងនៃការធ្វើវិសោធនកម្ម៖
ជាដំបូងនេះ ទូលបង្គំ ខ្ញុំបាទសូមគាំទ្រទាំងស្រុងជាមួយនឹងអ្វីដែលឯកឧត្តមកិត្តិសេដ្ឋាបណ្ឌិត ជាម យៀប អនុប្រធានទី១ នៃរដ្ឋសភា និងជាតំណាងក្រុមតំណាងរាស្ត្រហត្ថលេខី បានលើកឡើងជូនអង្គប្រជុំរដ្ឋសភា មុននេះបន្តិច ទាក់ទងនឹងដំណើរការ និងគោលបំណងនៃធ្វើវិសោធនកម្មនេះ ផ្អែកតាមមាត្រា ១៥៣ ថ្មីនៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញ មានឥស្សរជន ជាន់ខ្ពស់របស់ជាតិតែ៣រូបប៉ុណ្ណោះ ដែលមានសិទ្ធិផ្តើមគំនិតធ្វើវិសោធនកម្ម ដែលឥស្សរជនទាំង ៣ រូបនេះរួមមាន៖ ទី១៖ ព្រះមហាក្សត្រនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ជាទីសក្ការៈដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់បំផុត ទី២៖ នាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា និងទី៣៖ ប្រធានរដ្ឋសភានៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា។
តាមសេចក្តីស្នើសុំរបស់តំណាងរាស្ត្រយ៉ាងតិច១/៤ នៃចំនួនសមាជិករដ្ឋសភាទាំងមូល ផ្អែកតាមមាត្រា ១៥៣ ថ្មីនេះ សម្តេចប្រធានរដ្ឋសភា តាមសេចក្តីស្នើសុំរបស់តំណាងរាស្ត្រទាំង១២៥ រូប និងសម្តេចនាយករដ្ឋមន្ត្រី បានផ្តើមគំនិតរួមគ្នាធ្វើវិសោធនកម្មមាត្រា ៣៣ នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ដែលបានធ្វើលិខិតរួមគ្នា ក្រាបបង្គំទូលថ្វាយ ព្រះករុណា ជាអង្គម្ចាស់ ជីវិតលើត្បូង ជាទីគោរព សក្ការៈដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់បំផុត ដើម្បីព្រះអង្គទ្រង់មានព្រះរាជតម្រិះពិគ្រោះមតិក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញ ដោយអនុលោមតាមបទប្បញ្ញត្តិនៃមាត្រា ១៤៣ ថ្មីនៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញ។
ព្រះករុណា ជាអង្គម្ចាស់ជីវិតលើត្បូង ជាទីគោរព សក្ការៈដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់បំផុត ទ្រង់បានពិគ្រោះមតិជាមួយក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញ និងបានផ្ញើព្រះរាជសារតបចុះថ្ងៃទី២ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៥ ដោយភ្ជាប់មតិរបស់ក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញដែលបានបញ្ជាក់ថា សេចក្តីស្នើសុំធ្វើវិសោធនកម្មមាត្រា ៣៣ រដ្ឋធម្មនុញ្ញនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា នេះអាចធ្វើទៅបាន ដោយការស្នើសុំធ្វើវិសោធនកម្មមាត្រា ៣៣ នេះមិនប៉ះពាល់ឡើយដល់ប្រព័ន្ធប្រជាធិបតេយ្យ សេរីពហុបក្ស និងរបបរាជានិយម អាស្រ័យរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ព្រមទាំងធ្វើឡើងនៅក្នុងប្រទេស ក្នុងពេលដែលប្រទេសជាតិមិនស្ថិតក្នុងភាពអាសន្ន។
សម្តេចប្រធានរដ្ឋសភា ជាទីគោរពដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់ អង្គរដ្ឋសភាដ៏ឧត្តង្គឧត្តម នេះគឺជាលើកទី១ ក្នុងប្រវត្តិនៃការធ្វើវិសោធនកម្មរដ្ឋធម្មនុញ្ញនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ដោយហេតុថា ការធ្វើវិសោធនកម្មទាំង ១០ លើកកន្លងមកគឺជាការផ្តើមគំនិតដាច់ដោយឡែកពីគ្នា ឬមួយពីរដ្ឋសភា ឬមួយពីរាជរដ្ឋាភិបាល។
ដោយឡែកសម្រាប់ការធ្វើវិសោធនកម្មរដ្ឋធម្មនុញ្ញលើកទី១១ នេះ គឺជាផ្តើមគំនិតរួមគ្នារវាងរដ្ឋសភា និងរាជរដ្ឋាភិបាល ដែលសម្តេចប្រធានរដ្ឋសភា តាមសេចក្តីស្នើរបស់តំណាងរាស្ត្រទាំង១២៥ រូប និងសម្តេចនាយករដ្ឋមន្ត្រី បានធ្វើលិខិតរួមគ្នា ក្រាបបង្គំទូលថ្វាយព្រះករុណា ជាអង្គម្ចាស់ជីវិតលើត្បូង ជាទីគោរពសក្ការៈដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់បំផុត ដើម្បីផ្តើមគំនិតធ្វើវិសោធនកម្មមាត្រា ៣៣ នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញ។ ម្យ៉ាងទៀតការធ្វើវិសោធកម្មលើកនេះ ក៏មានលក្ខណៈពិសេសដោយឡែកមួយទៀត ដោយហេតុថា ជាលើកទី១ នៅក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រដែលតំណាងរាស្ត្រទាំងអស់នៃរដ្ឋសភា និងពីគ្រប់គណបក្សនយោបាយទាំងអស់ ដែលមានអាសនៈនៅក្នុងរដ្ឋសភា បានរួមគ្នាធ្វើសេចក្តីស្នើសុំវិសោធនកម្មមាត្រា៣៣នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញ នៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា។
មូលហេតុសំខាន់សម្រាប់ការធ្វើសកម្មភាពរួមគ្នាជាធ្លុងមួយ ទាំងពីសំណាក់ស្ថានប័នរដ្ឋសភា និងរាជរដ្ឋាភិបាល និងទាំងពីសំណាក់តំណាងរាស្ត្រទាំង ១២៥ រូប មានន័យថា ១០០% ពីគ្រប់គណបក្សនយោបាយទាំងអស់ដែលមានអាសនៈក្នុងរដ្ឋសភានាពេលនេះ គឺឆ្លុះបញ្ចាំងពីសារៈសំខាន់នៃការធ្វើវិសោធនកម្មនេះ ក្នុងការបម្រើឱ្យឧត្តមប្រយោជន៍ដ៏សំខាន់សម្រាប់ប្រទេសជាតិមាតុភូមិ និងប្រជាជនកម្ពុជាដែលយើងអាចពិនិត្យឃើញមានមូលហេតុសំខាន់ៗចំនួន ៣ ដូចតទៅ៖
ទី១៖ ដូចឯកឧត្តមកិត្តិសេដ្ឋាបណ្ឌិត ជាម យៀប បានលើកឡើងមុននេះ ហើយបានបញ្ជាក់នូវក្នុងសេចក្តីថ្លែងហេតុដែលភ្ជាប់មកជាមួយសេចក្តីស្នើសុំច្បាប់រដ្ឋធម្មនុញ្ញ វិសោធនកម្ម មាត្រាទី ៣៣ នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញ មានគោលបំណងដ៏សំខាន់ ដើម្បីបន្សុតទឹកចិត្តស្នេហាជាតិរបស់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ ចំពោះជាតិមាតុភូមិ និងប្រជាជនកម្ពុជា ពោលគឺការលើកកម្ពស់ឧត្តមគតិជាតិ មនសិការស្នេហាជាតិ និងគោលជំហរស្មោះត្រង់ ឥតងាករេរបស់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរគ្រប់រូប ចំពោះជាតិ មាតុភូមិ និងប្រជាជនកម្ពុជារបស់ខ្លួននៅគ្រប់កាលៈទេសៈទាំងអស់ ហើយតាមរយៈវិសោធនកម្មមាត្រា ៣៣ នេះ និងបើកផ្លូវឱ្យមានការរៀបចំនូវក្រមខណ្ឌច្បាប់ ដើម្បីដកសញ្ជាតិខ្មែរ ដែលក្រមខណ្ឌច្បាប់នេះ និងក្លាយទៅជាឧបករណ៍គតិយុទ្ធដ៏សំខាន់របស់រដ្ឋ ដើម្បីការពាររដ្ឋ ពិសេសប្រឆាំង និងពលរដ្ឋ ដែលឃុបឃិតជាមួយបរទេសប្រព្រឹត្តអំពើក្បត់ជាតិ ឬធ្វើសកម្មភាពប៉ះពាល់ដល់វិស័យសន្តិសុខជាតិធ្ងន់ធ្ងរ សេចក្តីសុខសាន្តរបស់ប្រជាជន និងឧត្តមប្រយោជន៍របស់ប្រទេសជាតិ។
ទី២៖ ដើម្បីធានាការគោរពនូវមាត្រា ៤៩ ថ្មី នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញដែលចែងថា ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរគ្រប់រូបត្រូវតម្កល់ផលប្រយោជន៍ជាតិជាធំ ហើយមិនត្រូវធ្វើសកម្មភាពណាមួយទោះដោយផ្ទាល់ក្តី ឬដោយប្រយោលក្តីនាំឱ្យប៉ះពាល់ដល់ផលប្រយោជន៍របស់ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា និងប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ។
ទី៣៖ គឺដើម្បីរួមចំណែកយ៉ាងសំខាន់នៅក្នុងការប្រឆាំងទៅនឹងការជ្រៀតជ្រែកពីខាងក្រៅចូលមកកាន់កិច្ចការផ្ទៃក្នុងរបស់កម្ពុជា ជាពិសេសការប្រឆាំងនឹងអំពើឃុបឃិតជាមួយនឹងបរទេស ប្រព្រឹត្តអំពើក្បត់ជាតិឯង ឬសកម្មភាពបណ្តាឱ្យប៉ះពាល់ធ្ងន់ធ្ងរដល់វិស័យសន្តិសុខជាតិ សេចក្តីសុខសាន្តរបស់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ និងឧត្តមប្រយោជន៍របស់ប្រទេសជាតិ។
២- អំពីមូលដ្ឋាននៃការរៀបចំធ្វើវិសោធនកម្មមាត្រា ៣៣ នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញ៖
ការរៀបចំធ្វើវិសោធនកម្មមាត្រា ៣៣ នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ត្រូវបានធ្វើឡើងដោយផ្អែកមូលដ្ឋាននៃការស្រាវជ្រាវយ៉ាងល្អិតល្អន់ទាំងលើច្បាប់ជាតិ ទាំងលើច្បាប់អន្តរជាតិ ក៏ដូចជាច្បាប់រដ្ឋបរទេសមួយចំនួនផងដែរ។
យោងតាមការសិក្សាស្រាវជ្រាវ ក្នុងច្បាប់ខ្មែរសម័យមុន ការដកសញ្ជាតិពីពលរដ្ឋខ្មែរណាម្នាក់ គឺមិនមែនជារឿងថ្មីនោះទេ។ នៅក្នុងច្បាប់ខ្មែរពីសម័យសង្គមរាស្ត្រនិយម បទប្បញ្ញាតិ្តពាក់ព័ន្ធនឹងការដកសញ្ជាតិខ្មែរ មានចែងក្នុងក្រមរដ្ឋប្បវេណីចាស់ដែលត្រូវបានធ្វើវិសោធនកម្មដោយច្បាប់ ឆ្នាំ១៩៥៩ និងនៅក្នុងច្បាប់ស្តីពីការបាត់សញ្ជាតិខ្មែរឆ្នាំ១៩៦៨ ផងដែរ។ ទាំងក្រមរដ្ឋប្បវេណីចាស់ ទាំងច្បាប់ឆ្នាំ១៩៦៨ បានអនុញ្ញាតឱ្យមានការដកសញ្ជាតិខ្មែរ ទាំងចំពោះប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ ដែលមានសញ្ជាតិខ្មែរពីកំណើត ទាំងពលរដ្ឋដែលទទួលសញ្ជាតិខ្មែរតាមរយៈសញ្ជាតូបនីយកម្ម ឬការទាមទារសញ្ជាតិ។
យោងតាមមាត្រា ២៥ ស្ទួនថ្មី នៃក្រមរដ្ឋប្បវេណីចាស់ មានមូលហេតុរហូតដល់ទៅចំនួន៧ ដែលអនុញ្ញាតិឱ្យមានការដកសញ្ជាតិខ្មែរពីពលរដ្ឋខ្មែរណាម្នាក់ ដូចជា ការចូលបម្រើក្នុងយោធាបរទេស ឬការចូលបម្រើការងារក្នុងមន្ត្រីរាជការរបស់បរទេសជាដើម បន្ថែមពីនេះ ច្បាប់ស្តីពីការបាត់សញ្ជាតិខ្មែរឆ្នាំ១៩៦៨ ក៏ចែងអំពីការដកសញ្ជាតិខ្មែរ ចំពោះពលរដ្ឋខ្មែរណាដែលប្រព្រឹត្តបទល្មើសធ្ងន់ធ្ងរ ជាបទឧក្រិដ្ឋថ្នាក់ទី១ ដែលត្រូវបានតុលាការសម្រេចកាត់ទោស ទី១ បទវិទ្ធង្សនា ទី២ បទក្បត់ជាតិ និងទី ៣ គឺបទប្រទូសរ៉ាយ។
ការដកសញ្ជាតិនេះ ត្រូវបានកំណត់ថា ជាបរិវារទោស ហើយតុលាការ អាចសម្រេចអំពីទោសនេះបាន តាមបណ្តឹងរបស់អយ្យការ ក្រៅពីច្បាប់ខ្មែរ កាលពីសម័យមុន យើងក៏បានពិនិត្យសិក្សាទៅលើមូលដ្ឋាននៃច្បាប់ខ្មែរនាពេលបច្ចុប្បន្នផងដែរ។
ខ្ញុំសូមគូសបញ្ជាក់ជូនអង្គរដ្ឋសភាដ៏ឧត្តុង្គឧត្តមថា យោងតាមច្បាប់សញ្ជាតិ ជនណាដែលមានសញ្ជាតិខ្មែរ គឺជាប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ ទោះបីជាជននោះទទួលបានសញ្ជាតិខ្មែរពីកំណើត ឬតាមរយៈការទាមទារ សញ្ជាតិ ឬតាមរយៈសញ្ជាតូបនីយកម្មយ៉ាងណាក្តី។ សញ្ជាតិ សំដៅដល់ចំណងខាងផ្លូវច្បាប់ខាងនយោបាយ វប្បធម៌ និងសង្គម ដែលផ្សារភ្ជាប់ពីបុគ្គលម្នាក់ទៅនឹងរដ្ឋមួយ។ ហេតុដូច្នេះហើយបានជារដ្ឋធម្មនុញ្ញ នៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ត្រង់មាត្រា៤៩ថ្មី បានចែងដាក់ចេញជាកាតព្វកិច្ច ចំពោះពលរដ្ឋដែលមានសញ្ជាតិខ្មែរគ្រប់រូបថា «ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរគ្រប់រូបត្រូវតម្កល់ផលប្រយោជន៍ជាតិជាធំ ហើយមិនត្រូវធ្វើសកម្មណាមួយ ទោះដោយផ្ទាល់ក្តី ឬដោយប្រយោលក្តី នាំឱ្យប៉ះពាល់ដល់ផលប្រយោជន៍របស់ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា និងប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរឡើយ»។
ដូច្នេះកាតព្វកិច្ចនេះ ត្រូវអនុវត្តចំពោះប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរគ្រប់រូប ទាំងប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរដែលទទួលបានសញ្ជាតិខ្មែរពីកំណើតក្តី ទាំងពលរដ្ឋខ្មែរដែលទទួលបានសញ្ជាតិខ្មែរ តាមរយៈសញ្ជាតូបនីយកម្មក្តី និងពលរដ្ឋខ្មែរដែលទទួលបានសញ្ជាតិខ្មែរ តាមរយៈការទាមទារសញ្ជាតិក្តី។ ចំណងកាតព្វកិច្ចនេះ ចាប់ផ្តើមនៅពេលចាប់កំណើតចំពោះប្រជាពលរដ្ឋដែលទទួលសញ្ជាតិខ្មែរពីកំណើត ចំណែកឯពលរដ្ឋដែលទទួលសញ្ជាតិខ្មែរ តាមសញ្ជាតូបនីយកម្ម តាមរយៈការទាមទារសញ្ជាតិ ចំណងកាព្វកិច្ចនេះ ត្រូវចាប់ផ្តើមនៅពេលបុគ្គលនោះ ទទួលសញ្ជាតិខ្មែរ តាមព្រះរាជក្រឹត្យ និងបានធ្វើសម្បថចំពោះមុខតុលាការកំពូលដែលខ្លឹមសារសម្បថនេះ គឺគ្មានអ្វីក្រៅពីការបង្ហាញពីភក្តីភាព ស្មោះត្រង់ ឥតងាករេ និងការប្តេជ្ញាចិត្ត ការពារជាតិ និងប្រជាជនកម្ពុជាឡើយ។
សូមអានជូនខ្លឹមសារ នូវពាក្យសម្បថនៅពេលចូលសញ្ជាតិខ្មែរ ដូចតទៅ៖ «ខ្ញុំសុំសច្ចាជាឱឡារិកថា ខ្ញុំមានភក្តីភាព និងសេចក្តីស្នេហាចំពោះជាតិ មាតុភូមិកម្ពុជារបស់ខ្ញុំ ហើយប្តេជ្ញាធ្វើពលីកម្មគ្រប់បែបយ៉ាង ដើម្បីការពារ និងគោរពរដ្ឋធម្មនុញ្ញ និងច្បាប់នៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ទាំងក្នុងពេលបច្ចុប្បន្ន និងក្នុងពេលអនាគត។ ខ្ញុំសូមប្តេជ្ញាចិត្តជាឱឡារិកថា នឹងតាំងខ្លួនជាពលរដ្ឋខ្មែរដ៏ល្អ ហើយហ៊ានលះបង់គ្រប់បែបយ៉ាង ដើម្បីចូលរួមចំណែកក្នុងការពារខឿនឯករាជ្យជាតិ អធិបតេយ្យជាតិ បូរណភាពទឹកដី សន្តិភាព ស្ថិរភាព សន្តិសុខ និងការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ច សង្គម ព្រមទាំងលើកកម្ពស់កិត្យានុភាពព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ទាំងក្នុងពេលបច្ចុប្បន្ន និងក្នុងពេលអនាគត»។
ហេតុដូច្នេះ បើពលរដ្ឋខ្មែរណា ដែលមិនស្មោះត្រង់ជាមួយជាតិឯង ជាពិសេសឃុបឃិតជាមួយបរទេស ប្រព្រឹត្តអំពើក្បត់ជាតិ ឬធ្វើសកម្មភាពប៉ះពាល់ធ្ងន់ធ្ងរដល់វិស័យសន្តិសុខជាតិ សេចក្តីសុខសាន្តរបស់ប្រជាជន និងឧត្តមប្រយោជន៍របស់ប្រទេសជាតិ គឺបានប្រព្រឹត្តខុសទៅនឹងមាត្រា ៤៩ថ្មី និងមាត្រា ៥៣ថ្មី នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញ នៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ដែលជាច្បាប់កំពូលរបស់ជាតិ និងបានក្បត់ទៅនឹងពាក្យសម្បថរបស់ខ្លួន បុគ្គលនោះ នឹងលែងមានលក្ខណៈសម្បត្តិស័ក្តិសមជាពលរដ្ឋខ្មែរតទៅទៀត ហើយដែលចាំបាច់ត្រូវផ្តាច់ចំណងបុគ្គលនោះ តាមរយៈការដកសញ្ជាតិខ្មែរ។
ជាមួយគ្នានេះ តាមការសិក្សាស្រាវជា្រវលើសេចក្តីប្រកាសជាសាកលស្តីពីសិទ្ធិមនុស្ស ឆ្នាំ១៩៤៨ កាតិការសញ្ញាអន្តរជាតិស្តីពីសិទ្ធិពលរដ្ឋ និងសិទ្ធិនយោបាយ ឆ្នាំ១៩៦៦ ក៏ដូចជាសេចក្តីប្រកាសសិទ្ធិមនុស្សអាស៊ាន ឆ្នាំ២០១២ គឺពុំមានការហាមឃាត់ដល់រដ្ឋណាក្នុងការរៀបចំក្របខណ្ឌច្បាប់ សម្រាប់ដកសញ្ជាតិពីពលរដ្ឋរបស់ខ្លួននោះទេ។
ជាក់ស្តែងផ្អែកតាមការសិក្សាស្រាវជ្រាវលើច្បាប់បណ្តាប្រទេសនានា នៅជុំវិញពិភពលោក ឃើញថា មានប្រទេសជាង ១៥០ ប្រទេស សុទ្ធតែមានច្បាប់កំណត់ការដកសញ្ជាតិពីពលរដ្ឋរបស់ខ្លួន។ ជាពិសេសក្នុងករណីប្រព្រឹត្តអំពើធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ធ្ងន់ធ្ងរដល់ផលប្រយោជន៍របស់ជាតិ ឬអំពើធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់វិស័យសន្តិសុខជាតិ។ ក្នុងចំណោមប្រទេសនៅអឺរ៉ុប មានប្រទេសចំនួន ១៨ ដែលមានច្បាប់អនុញ្ញាតិឱ្យមានការដកសញ្ជាតិ។ នៅក្នុងបណ្តាប្រទេសអាស៊ានទាំង១០ មានប្រទេសចំនួន ៩ ដែលមានច្បាប់អនុញ្ញាតឱ្យដកសញ្ជាតិ ហើយមានប្រទេសកម្ពុជាតែមួយប៉ុណ្ណោះ ដែលមិនទាន់មានច្បាប់ចែងអំពីការដកសញ្ជាតិ។ បន្ថែមពីនេះប្រទេសធំៗជាច្រើនទៀត ក្នុងលោក ដូចជា៖ សហរដ្ឋអាមេរិក បារាំង អង់គ្លេស អាល្លឺម៉ង់ កាណាដា អូស្ត្រាលី ឥណ្ឌា និងកូរ៉េខាងត្បូង ជាដើម សុទ្ធតែមានច្បាប់អនុញ្ញតឱ្យមានការដកសញ្ជាតិ។
តាមការស្រាវជ្រាវនៃប្រទេសនានា ជារួមយើងពិនិត្យឃើញថា មានមូលហេតុធំៗសំខាន់ចំនួន៤ ដែលនាំឱ្យមានការដកសញ្ជាតិពីពលរដ្ឋរបស់ខ្លួន រួមមាន៖
១. ការប្រព្រឹត្តអំពើក្បត់ជាតិ
២. ការប្រព្រឹត្តអំពើធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ធ្ងន់ធ្ងរដល់វិស័យសន្តិសុខជាតិ ដូចជា អំពើធ្វើវិទ្ធង្សនាឬអំពើភាវកម្មជាដើម
៣. ការប្រព្រឹត្តអំពើ ឬសកម្មភាពដែលបង្ហាញភាពមិនស្មោះត្រង់ចំពោះរដ្ឋ ឬការប្រកាសភក្តីភាពចំពោះរដ្ឋបរទេស ដូចជាការចូលធ្វើជាទាហានរដ្ឋនៃរដ្ឋបរទេសជាដើម
៤. ការប្រព្រឹត្តអំពើធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ធ្ងន់ធ្ងរដល់ផលប្រយោជន៍ស្នូលរបស់ប្រទេស ទោះបីអំពើនោះ ត្រូវកំណត់ជាបទល្មើសព្រហ្មទណ្ឌ ឬមិនទាន់បានកំណត់ជាបទល្មើសព្រហ្មទណ្ឌក៏ដោយ ដូចជាការប្រព្រឹត្តខុសទៅនឹងមាត្រា ៤៩ថ្មី នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញជាដើម។
សម្តេចប្រធានរដ្ឋសភាដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់ អង្គរដ្ឋសភាដ៏ឧត្តង្គឧត្តម! ដើម្បីបង្កើតបាននូវក្របខណ្ឌច្បាប់សម្រាប់ដកសញ្ជាតិដូចបណ្តាប្រទេសក្នុងពិភពលោក ក្នុងតំបន់ កម្ពុជា ចាំបាច់ត្រូវធ្វើកិច្ចការងារនេះជាពីរដំណាក់កាល៖
១. ការធ្វើវិសោធនកម្ម មាត្រា ៣៣ នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ដើម្បីបើកផ្លូវអនុញ្ញាតឱ្យមានការរៀបចំក្របខណ្ឌច្បាប់ ក្នុងការដកសញ្ជាតិខ្មែរ ពីពលរដ្ឋខ្មែរណាដែលឃុបឃិតជាមួយបរទេស ប្រព្រឹត្តអំពើក្បត់ជាតិ ឬធ្វើសកម្មភាពប៉ះពាល់ធ្ងន់ធ្ងរដល់ផលប្រយោជន៍របស់ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា និងប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ
២. បន្ទាប់ពីច្បាប់ធម្មនុញ្ញស្តីពីវិសោធនកម្ម មាត្រា ៣៣ នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញចូលជាធរមាន យើងត្រូវធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់ស្តីពីសញ្ជាតិឆ្នាំ២០១៨ ព្រមទាំងលិខិតបទដ្ឋានគត្តិយុត្តិនានា ដែលមានការពាក់ព័ន្ធ ដើម្បីកំណត់អំពីលក្ខខណ្ឌបែបបទ និងនីតិវិធីសម្រាប់ការដកសញ្ជាតិ។ ផ្អែកតាមការសិក្សាស្រាវជ្រាវលើក្របខណ្ឌច្បាប់របស់ប្រទេសនានា នៅលើពិភពលោក ដែលមានច្បាប់កំណត់អំពីការដកសញ្ជាតិរបស់ខ្លួន។
ខ្ញុំសូមធ្វើការគូសបញ្ជាក់ជូនអង្គរដ្ឋសភាដ៏ឧត្តង្គឧត្តមមេត្តាបានជ្រាបថា ការដកសញ្ជាតិអាចធ្វើបានទាំងពលរដ្ឋរបស់ខ្លួន ដែលទទួលបានសញ្ជាតិពីកំណើត ទាំងទៅលើពលរដ្ឋដែលទទួលបានសញ្ជាតិតាមរយៈសញ្ជាតូបនីយកម្ម ឬតាមការទាមទារសញ្ជាតិ ការដកសញ្ជាតិពីពលរដ្ឋដែលទទួលសញ្ជាតិពីកំណើត ត្រូវបានអនុវត្តនៅតាមបណ្តាប្រទេសមួយចំនួនដូចជា៖ សហរដ្ឋអាមេរិក បារាំង អ៊ីតាលី អង់គ្លេស អាល្លឺម៉ង់ អូទ្រីស អូស្ត្រាលី ហូឡង់ កូរ៉េខាងត្បូង ម៉ាឡេស៊ី ឥណ្ឌូនេស៊ី ភីលីពីន ឡាវ មីយ៉ាន់ម៉ា វៀតណាមជាដើម។ ហើយក្នុងចំណោមប្រទេសទាំងនេះ ប្រទេសខ្លះ បានអនុញ្ញាតិឱ្យមានការដកសញ្ជាតិពីពលរដ្ឋរបស់ខ្លួនឱ្យក្លាយទៅជាជនគ្មានសញ្ជាតិតែម្តង។
ប៉ុន្តែយ៉ាងណាក៏ដោយ សំណួរដែលថា តើការដកសញ្ជាតិត្រូវធ្វើនៅក្នុងលក្ខខណ្ឌដូចម្តេច? ហើយត្រូវអនុវត្តតាមនីតិវិធីបែបណា? គឺត្រូវកំណត់នៅក្នុងច្បាប់ រាជរដ្ឋាភិបាល នឹងយកនូវការទទួលខុសត្រូវក្នុងការធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់ស្តីពីសញ្ជាតិ និងលិខិតបទដ្ឋានគតិយុត្តនានា ដែលមានការពាក់ព័ន្ធនាពេលខាងមុខដោយធានាថា ច្បាប់នេះនឹងបម្រើឱ្យឧត្តមប្រយោជន៍របស់ជាតិ ព្រមទាំងធានាបាននូវនិយាម និងស្តង់ដាអនុវត្តស្របតាមបទដ្ឋានអន្តរជាតិ។
សម្តេចប្រធានរដ្ឋសភាដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់ សម្តេច ព្រះអង្គម្ចាស់ និងលោកជំទាវ សមាជិក សមាជិកា នៃរដ្ឋសភាដ៏ឧត្តុង្គឧត្តម!
សូមឆ្លៀតយកឱកាសនេះ ក្នុងនាមតំណាងក្រុម តំណាងរាស្ត្រហត្ថលេខី ដើម្បីធ្វើការឆ្លើយបំភ្លឺជូនអង្គរដ្ឋសភាដ៏ឧត្តុង្គឧត្តម ចំពោះការលើកឡើងមួយចំនួនជុំវិញការរៀបចំវិសោធនកម្មមាត្រា ៣៣នេះ ដែលការលើកឡើងខ្លះមានចរិតជាការបំភ្លៃ និងបំភ័ន្តការពិត ដើម្បីបម្រើឱ្យរបៀបវារៈនយោបាយទុច្ចរិតរបស់ខ្លួន ឯការលើកឡើងខ្លះទៀត គឺអាចកើតចេញពីការមិនបានយល់ដឹងច្បាស់លាស់ និងគ្រប់ជ្រុងជ្រោយអំពីច្បាប់អន្តរជាតិ និងច្បាប់ដកសញ្ជាតិនៅក្នុងបណ្តាប្រទេសនានានៅក្នុងពិភពលោក។
ទី១- សូមបញ្ជាក់ជូនថា ការដកសញ្ជាតិខ្មែរនេះ គឺអនុវត្តទៅលើពលរដ្ឋខ្មែរណាដែលឃុបឃិតជាមួយបរទេស ប្រព្រឹត្តអំពើក្បត់ជាតិឯង ឬសកម្មភាពប៉ះពាល់ធ្ងន់ធ្ងរដល់វិស័យសន្តិសុខជាតិ សេចក្តីសុខសាន្តរបស់ប្រជាជន និងឧត្តមប្រយោជន៍របស់ប្រទេសជាតិតែប៉ុណ្ណោះ។ ដូច្នេះច្បាប់នេះ មិនត្រឹមតែមិនអនុវត្តចំពោះប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរដែលស្រលាញ់ជាតិស្មោះត្រង់នឹងជាតិប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែថែមការពារនូវអ្វីដែលជាឧត្តមគតិជាតិ និងមនសិការស្នេហាជាតិរបស់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរចំពោះជាតិ និងមាតុភូមិរបស់ខ្លួនទៀតផង។
ទី២- មានក្រុមជ្រុលនិយមខ្លះលើកឡើងថា ការធ្វើវិសោធនកម្មរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ដើម្បីដកសញ្ជាតិខ្មែរ គឺជាអំពើប្រល័យពូជសាសន៍ ការលើកឡើងនេះ គឺជាគ្មានមូលដ្ឋាន និងមិនបានធ្វើការស្រាវជ្រាវ ឬមិនមានការយល់ដឹងអ្វីសោះ។ ប្រសិនការដកសញ្ជាតិ គឺជាអំពើប្រល័យពូជសាសន៍ ដូច្នេះប្រទេសជាង ១៥០នៅលើពិភពលោក ដូចជា អាមេរិក បារាំង អង់គ្លេស អាល្លឺម៉ង់ អូស្ត្រាលី កាណាដាជាដើម ដែលមានច្បាប់កំណត់ស្តីពីការដកសញ្ជាតិ តើសុទ្ធតែជាប្រទេសប្រព្រឹត្តអំពើប្រល័យពូជសាសន៍ដែរឬទេ?
ដូច្នេះខ្ញុំយល់ថា អ្នកដែលបានលើកឡើងទាំងនេះ គប្បីធ្វើការស្រាវជ្រាវឱ្យបានច្បាស់លាស់ និងគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ ដើម្បីជម្រះចោល និងមោហទស្សនៈរបស់ខ្លួន។
ជារួមការរៀបចំឱ្យមានក្របខណ្ឌច្បាប់ ដើម្បីអនុញ្ញាតិឱ្យមានការដកសញ្ជាតិនេះទាំងក្នុងច្បាប់បរទេស ទាំងក្នុងច្បាប់កម្ពុជា ដែលកំពុងរៀបចំនាពេលនេះ គឺត្រឹមតែជាអំពើប្រល័យពូជសាសន៍នោះទេ ប៉ុន្តែសុទ្ធតែធ្វើឡើងក្នុងគោលបំណង ដើម្បីការពាររដ្ឋ តាមរយៈបន្សុទ្ធទឹកចិត្តស្នេហាជាតិរបស់ប្រជាជនចំពោះប្រទេសជាតិខ្លួនឯង ហើយក៏ជាការក្រើនរំលឹកជាប់ជាប្រចាំឱ្យប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ ក្នុងនាមជាខ្មែរត្រូវមានទឹកចិត្តស្នេហាជាតិឱ្យបានរឹងមាំ និងមានភក្តីភាពឥតងាករេជាប់ជានិច្ចចំពោះជាតិ មាតុភូមិ និងប្រជាជនរបស់ខ្លួន។
ការដកសញ្ជាតិខ្មែរនេះ គឺអនុវត្តតែចំពោះពលរដ្ឋខ្មែរណាដែលឃុបឃិតជាមួយបរទេស ប្រព្រឹត្តអំពើក្បត់ជាតិ ឬធ្វើសកម្មភាពប៉ះពាល់ធ្ងន់ធ្ងរដល់ផលប្រយោជន៍របស់ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា និងប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរតែប៉ុណ្ណោះ សម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរគ្រប់រូបដែលស្រលាញ់ជាតិស្មោះត្រង់នឹងជាតិ ហើយមិនបានប្រព្រឹត្តនូវទង្វើឃុបឃិតជាមួយបរទេសប៉ះពាល់ដល់ឧត្តមប្រយោជន៍របស់ជាតិ មិនមែនជាកម្មវត្ថុនៃការដកសញ្ជាតិនោះទេ។ ហើយការដកសញ្ជាតិនេះ ក៏មិនមែនជារឿងថ្មី សម្រាប់កម្ពុជា និងសម្រាប់បណ្តាប្រទេសនានានៅជុំវិញពិភពលោកនោះដែរ។ ជាក់ស្តែងកម្ពុជា គឺជាប្រទេសចុងក្រោយគេ ក្នុងក្របខណ្ឌអាស៊ានដែលរៀបចំឱ្យមានក្របខណ្ឌក្នុងការដកសញ្ជាតិនេះ៕
