(វីដេអូ) សម្រង់ប្រសាសន៍សម្តេចធិបតី ហ៊ុន ម៉ាណែត, សម្ពោធដាក់ឱ្យប្រើប្រាស់ជាផ្លូវការ មន្ទីរពេទ្យជាតិ តេជោសន្តិភាព និងប្រកាសដាក់ឱ្យអនុវត្តជាផ្លូវការនូវ កម្មវិធីទី១ នៃគោលនយោបាយជាអាទិភាពទាំង៦ គឺ “ការពង្រីកវិសាលភាពមូលនិធិសមធម៌ដល់គ្រួសារងាយរងហានិភ័យ”
ឯកឧត្តម លោកជំទាវ សមាជិក សមាជិកាព្រឹទ្ធសភា សភា សមាជិក សមាជិការាជរដ្ឋាភិបាល
ឯកអគ្គរដ្ឋទូត តំណាងស្ថានទូតនានាប្រចាំនៅកម្ពុជា
គណៈអធិបតី ភ្ញៀវកិត្តិយស និងបងប្អូនប្រជាពលរដ្ឋទាំងអស់ជាទីស្រលាញ់រាប់អាន
បងប្អូនខាងបុគ្គលិក គ្រូពេទ្យ អ្នកគ្រូពេទ្យទាំងអស់ដែលមានវត្តមាននៅទីនេះ
(១) មិនទុកឲ្យប្រជាជនណាម្នាក់ មិនបានទទួលការថែទាំសុខភាពឡើយ
ថ្ងៃនេះ ខ្ញុំមានសេចក្ដីសោមនស្សរីករាយ ដែលបានចូលរួមជាអធិបតីនៅក្នុងពិធីសម្ពោធដាក់ឲ្យប្រើប្រាស់ជាផ្លូវការនូវមន្ទីរពេទ្យជាតិ “តេជោសន្ដិភាព” ដែលជាគម្រោងថវិកាផ្ទាល់របស់រាជរដ្ឋាភិបាល និងជាគំនិតផ្ដួចផ្ដើមប្រកបដោយចក្ខុវិស័យរបស់សម្ដេចអគ្គមហាសេនាបតីតេជោ ហ៊ុន សែន។ ខ្ញុំសូមកោតសរសើរ និងវាយតម្លៃខ្ពស់ចំពោះការខិតខំប្រឹងប្រែង និងការយកចិត្តទុកដាក់របស់ក្រសួងសុខាភិបាល និងភាគីពាក់ព័ន្ធ ដែលបានសាងសង់មន្ទីរពេទ្យជាតិ តេជោសន្ដិភាព នេះបានជោគជ័យ។
តាមរយៈរបាយការណ៍របស់ឯកឧត្តម ឈាង រ៉ា រដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងសុខាភិបាល មន្ទីរពេទ្យជាតិ តេជោសន្ដិភាព គឺជាមន្ទីរពេទ្យធំជាងគេនៅកម្ពុជា ដែលមានរហូតទៅដល់ជិតមួយម៉ឺនគ្រែ ហើយមានបំពាក់គ្រឿងបរិក្ខារទំនើបកម្រិតស្ដង់ដាអន្តរជាតិ។ អម្បាញ់មិញ (ពេល)ចូលមក ក៏បានឃើញនៅក្នុងបដា មានដាក់រូបមួយចំនួនទាក់ទងនឹងការបំពាក់។ យើងមិនទាន់បំពាក់ពេញទាំងអស់ទេ។ យើងដើរជាជំហានៗ។ ការរៀបចំបើកនេះគឺក្នុងគោលដៅដើម្បីផ្ដល់សេវាជូនប្រជាពលរដ្ឋយើងឲ្យបានកាន់តែល្អ។
សមិទ្ធផលថ្ងៃនេះ នឹងចូលរួមពង្រឹងគុណភាពនិងវិសាលភាពនៃការផ្ដល់សេវាសុខាភិបាល ក៏ដូចជាការយកចិត្តទុកដាក់របស់រាជរដ្ឋាភិបាលចំពោះសុខភាព សុខុមាលភាពសាធារណៈស្របតាមពាក្យស្លោក “មិនទុកឲ្យប្រជាជនណាម្នាក់ មិនបានទទួលការថែទាំសុខភាព” ផងដែរ។ រាជរដ្ឋាភិបាលមានជំនឿយ៉ាងមុតមាំថា ជាមួយនឹងការសម្ពោធដាក់ឲ្យប្រើប្រាស់ជាផ្លូវការនូវមន្ទីរពេទ្យជាតិ តេជោសន្ដិភាព នេះប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជាគ្រប់រូបនឹងទទួលបាននូវសេវាសុខាភិបាលប្រកបទៅដោយគុណភាព ដូចជាការគាំពារសុខុមាលភាពមួយដ៏ល្អប្រសើរ (ដោយយើងមាន)មន្ទីរពេទ្យដែលធំជាងគេបំផុតនាពេលបច្ចុប្បន្ននៅកម្ពុជា ដែលមានចំនួនគ្រែជិតមួយម៉ឺនគ្រែ ហើយដែលត្រូវការបុគ្គលិកច្រើន។
(២) ជាចក្ខុវិស័យ មន្ទីរពេទ្យជាតិតេជោសន្ដិភាព ស្រាយបញ្ហាសុខភាពចំពោះមុខ និងត្រៀមលក្ខណៈជាយុទ្ធសាស្ត្រ
ហេតុអ្វីបានយើងសង់មន្ទីរពេទ្យធំបែបនេះ នៅក្នុងដំណាក់កាលនេះ? សម្ដេចតេជោបានបញ្ជាក់ពីចក្ខុវិស័យរួចហើយថា កន្លែងនេះគឺសម្រាប់ជាមូលដ្ឋានដោះស្រាយបញ្ហាសុខភាពទាំងចំពោះមុខ ក៏ដូចជាទាំងត្រៀមលក្ខណៈជាយុទ្ធសាស្រ្ត … ២ឬ៣ឆ្នាំមុន (យើង)មិនបានអង្គុយអញ្ចេះទេ។ បងប្អូនទាំងអស់នៅទីនេះ ខ្ញុំនៅចាំមុខមួយចំនួនដែរ។ បងប្អូនជាច្រើននៅទីនេះ សុទ្ធតែអ្នកដែលប្រឡូកផ្ទាល់នៅឆ្នាំ ២០១៩ ដែលមេរោគ កូរ៉ូណា បានផ្ទុះ ហើយក្រោយមកក្លាយទៅជាវិបត្តិកូវីដ-១៩។ ពេលនោះ ពិភពលោកអត់មានអ្នកណាត្រៀមលក្ខណៈគ្រប់គ្រាន់ទេ។ ខ្ញុំតែងនិយាយជាមួយថ្នាក់ដឹកនាំអន្តរជាតិ ទាំងថ្នាក់ដឹកនាំនយោបាយ កាលខ្ញុំនៅកងទ័ពជើងគោក ថា “ពិភពលោកធ្លាប់មានការសហប្រតិបត្តិការជាមួយគ្នាជួយដោះស្រាយវិបត្តិសុខភាព គ្រោះមហន្តរាយផ្សេងៗ។ យើងធ្លាប់ធ្វើសមយុទ្ធរួមគ្នាច្រើនណាស់ … នៅពេលដែលប្រទេសណាមួយ(មានវិបត្តិ)នោះ ប្រទេសផ្សេងៗរួមគ្នាជួយ (ដោយមានទាំងការ)ចែករំលែកធនធានមនុស្ស ធនធានថវិកា ធនធានសម្ភារៈមធ្យោបាយ។ ដូចជាបញ្ហានៅអ៊ីស្រាអែលនិងហ្គាហ្សា អង្គការសហប្រជាជាតិ(បាន)រុញស្បៀងចូលតាមអេហ្ស៊ីប។ ប៉ុន្តែ វិបត្តិកូវីដ-១៩នេះ គឺកើតឡើងទ្រង់ទ្រាយធំ កាចសាហាវ ហើយព្រមៗគ្នាតែម្ដងនៅគ្រប់ប្រទេស ធ្វើឲ្យគ្រប់ប្រទេសទាំងអស់មិនមានត្រៀមលក្ខណៈគ្រប់គ្រាន់។
(៣) ទីតាំងបណ្ដោះអាសន្នប្រយុទ្ធនឹងកូវីដ១៩ ដំណាក់កាលដំបូង មានហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធមិនគ្រប់គ្រាន់ លក្ខណៈបច្ចេកទេសមិនសមស្រប ហើយការរៀបចំច្រើនកន្លែងធ្វើឲ្យខាតបង់ធនធាន
កម្ពុជាយើង នៅឆ្នាំ២០២០ ២០២១ គឺជាឆ្នាំដែលប្រឈមបំផុតនឹងការរីករាលដាល(កូវីដ-១៩)នៅក្នុងសហគមន៍។ ពីដំបូងឡើយ … យើងត្រៀមលក្ខណៈនៅពេទ្យរុស្ស៊ីប្រហែលជា ២០គ្រែ។ យើងគិតថា បញ្ហានេះមិនធំទេ។ ប៉ុន្តែដល់ពេលផ្ទុះនៅក្នុងសហគមន៍ ហើយពេលដែលប្រជាជនចាប់ផ្ដើមមានការព្រួយបារម្ភ រាជរដ្ឋាភិបាលយើងក៏ត្រូវយកចិត្តទុកដាក់ការពារជីវិតរបស់ប្រជាជន ត្រូវតែធ្វើ(កិច្ចការចាំបាច់ទាំងឡាយ)ដើម្បីសង្រ្គោះជីវិតប្រជាជនដែលកើតជំងឺ និងដែលប៉ះពាល់ជំងឺ … ការពារកុំឲ្យវារីករាលដាលឆ្លងទៅដល់អ្នកដទៃរួមទាំងមន្ទីរពេទ្យផង។ ពេលកូវីដ-១៩(ផ្ទុះនិងរាលដាល យើង)ជម្លៀសអ្នកជំងឺផ្សេងៗចេញ និងយកអ្នកជំងឺកូវីដ-១៩ ទៅដាក់ …. បើយើងមិនរៀបចំបានស្រួលបួលទេគឺអាចធ្វើឲ្យមានការឆ្លង(ពេញទាំងមន្ទីរពេទ្យ)។ យើងឃើញហើយថាជំងឺកូវីដ-១៩នេះ ទី១ វាសម្លាប់ផ្ទាល់ … ប៉ុន្តែមួយទៀតវាធ្វើឲ្យអ្នកដែលមានជំងឺផ្សេងទៀត ជាពិសេសអ្នកជំងឺរ៉ាំរ៉ៃ កាន់តែមានហានិភ័យខ្ពស់បើសិនជាឆ្លងកូវីដ-១៩។
ដោយហេតុនេះ យើងត្រូវបង្ខំចិត្តរៀបចំទីតាំងបណ្ដោះអាសន្ន។ គ្រប់កន្លែងទាំងអស់ មិនថាតែនៅកម្ពុជាទេ គ្រប់កន្លែងទាំងអស់នៅលើពិភពលោក រៀបចំមន្ទីរពេទ្យកម្រិតស្រាលដើម្បីធ្វើយ៉ាងណាទប់សភាពការណ៍កុំឲ្យរីករាលដាល … ហេតុអ្វីយកមនុស្សទៅដាក់ចត្តាឡីស័ក? ទោះបីជាគាត់(មានរោគសញ្ញា)ស្រាលក៏ដោយ ដោយសារពេលនោះយើងមិនទាន់មានលទ្ធភាពចាក់វ៉ាក់សាំង(ការពារកូវីដ-១៩ គ្រប់គ្រាន់) ដោយហេតុនេះហានិភ័យនៃការស្លាប់គឺមានខ្ពស់។ យើងត្រូវរកវិធីកាត់ផ្ដាច់អ្នកដែលគាត់ឆ្លង កុំឲ្យឆ្លងរាលដាលដល់អ្នកដទៃទៀត។ នៅរាជធានីភ្នំពេញ យើងបានប្រែក្លាយកន្លែងរៀបមង្គលការ ស្ដាត(អូឡាំពិច) និងកន្លែងជាច្រើនជាបន្ទាន់។ ប៉ុន្តែ ការរៀបចំបែបនោះ (ដូច)បងប្អូនបានឃើញហើយ វាដោះស្រាយ(បញ្ហាបាន)ចំពោះមុខ។ តែបើរយៈពេលវែងពិបាក ដោយសារទី១ ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធមិនគ្រប់គ្រាន់ និងលក្ខណៈបច្ចេកទេស(មិនសមស្រប)។ កន្លែងរៀបការ មិនមែនសម្រាប់ដាក់(អ្នកជំងឺ)ឆ្លង(កូវីដ-១៩)ទេ … ទី២ យើងត្រូវរៀបចំច្រើនកន្លែងដែលធ្វើឲ្យខាតបង់ធនធាន។ យើងត្រូវការពេទ្យច្រើន មួយកន្លែងៗ ត្រូវការអ្នកសេវាក៏ច្រើន ត្រូវការកម្លាំងការពារក៏ច្រើន។
(៤) ត្រូវតែមានមធ្យោបាយនិងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធចាំបាច់ដើម្បីការពារជំងឺឆ្លង
ធនធានពេទ្យរបស់យើងប្រឈមជាមួយនឹងគ្រោះថ្នាក់ចំពោះមុខ។ កូវីដ-១៩ មិនស្គាល់ពេទ្យទេ។ តែប្រហែសវាចូលស៊ីសួតដូចគ្នា។ តែបងប្អូនត្រូវតែចូលដើម្បី(ជួយសង្រ្គោះប្រជាជន)។ មួយទៀត ត្រូវទទួលភារកិច្ចព្យាបាលអ្នកជំងឺដទៃទៀត។ ពេលដែល(ការឆ្លង)រីក(រាលដាល)កាន់តែខ្លាំង យើងរៀបចំកន្លែងកាន់តែច្រើន (ដែលវាបង្កើតជា)បញ្ហាមួយគឺធនធានមនុស្សយើងកាន់តែខ្សត់។ អញ្ចឹង យើងត្រូវបង្កើតពេទ្យស្ម័គ្រចិត្ត ដែលក្រោយមករៀបចំជាក្របខណ្ឌផ្សេងៗ ទៅតាមបណ្ដាខេត្តដែលរីករាលដាល។ យើងត្រូវការពេទ្យស្ម័គ្រចិត្តចូលរួមបន្ថែម។ ផ្អែកលើ(ការចាំបាច់ទាំង)នេះ(ហើយ បានជា)យើងរៀបចំ(មន្ទីរពេទ្យជាតិ តេជោសន្ដិភាព)។ (សួរថាចុះបើ)កូវីដ-១៩ ផុតទៅហើយ (តើ)ចាំបាច់រៀបចំ(មន្ទីរពេទ្យ)ធ្វើអី? … ស្ថានភាពសុខាភិបាលត្រូវការកន្លែងមានទ្រង់ទ្រាយធំដើម្បីប្រមូលផ្ដុំនិងការដោះស្រាយកូវីដ-១៩។ ទោះបីមិនមែន(ជាជំងឺ)កូវីដ-១៩ ឬជំងឺឆ្លងបែបនេះក្នុង ១០០ឆ្នាំទៀតក្តី … បើសិនជាវាកើត សូម្បីតែ១ភាគរយក៏ដោយ យើងត្រូវ(តែមានមធ្យោបាយនិងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធដើម្បី)ការពារ ព្រោះថាជីវិតប្រជាពលរដ្ឋត្រូវដើរមុន។ ពេលកូវីដ-១៩ នោះ ខ្ញុំតែងតែនិយាយថា យើងរៀបក្រោលមុន ចាំរុញគោមក … យើងត្រៀមលក្ខណៈមុន ហើយផ្អែកទៅលើបទពិសោធន៍ជាក់ស្ដែង។
(៥) មន្ទីរពេទ្យជាតិ តេជោសន្ដិភាព ផ្ដល់សេវាពហុព្យាបាល និងបម្រុងទុកជាយថាហេតុ
ការរៀបចំមន្ទីរពេទ្យជាតិតេជោសន្ដិភាព មានលក្ខណៈយុទ្ធសាស្រ្ត ទី១ ដោះស្រាយបញ្ហាចំពោះមុខនិងការផ្ដល់សេវាពហុព្យាបាលចំពោះប្រជាពលរដ្ឋ … ប្រជាពលរដ្ឋនៅរាជធានីភ្នំពេញយើងមិនតិចទេ។ នៅប្រទេសចិនថ្ងៃមុន មានការជជែកមួយពីរឿងវិនិយោគលើហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ រឿងដោះចរាចរណ៍។ (បើនឹងមិន)ឲ្យប្រជាជនកើតកូនថែមទៀត។ មិនអាចបាន។ កំណត់អ្នក(រស់នៅ)ភ្នំពេញមិនឲ្យលើសពី ២លាននាក់កន្លះ មិនអាចបាន។ កំណត់ថាមិនឲ្យប្រជាជនទិញម៉ូតូ ទិញឡានថែម។ មិនកើត … អញ្ចឹងយើងត្រូវតែរកវិធីដោះស្រាយ។ យើងជជែកគ្នាពីរឿងរកផ្លូវក្រោមដី រថភ្លើងក្រោមដី ប៉ុន្តែទំហំនៃតម្រូវការរបស់ប្រជាជន មិនមែនត្រូវការតែហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធផ្លូវនោះទេ។ តម្រូវការសំខាន់បំផុតគឺបញ្ហាសុខភាព។ ជីវភាពរស់នៅនិងសុខភាពនេះជាតម្រូវការ។ អញ្ចឹងហើយ ការរៀបចំមន្ទីរពេទ្យដែលមានទ្រង់ទ្រាយធំនេះជាយុទ្ធសាស្រ្តយូរអង្វែងសម្រាប់ដោះស្រាយបញ្ហាចំពោះមុខនៃកំណើន(ប្រជាជន)និងជំងឺផ្សេងៗ។
(មន្ទីរពេទ្យដ៏ធំ)នៅទីនេះ ជួយរែកពុនបន្ទុកលើមន្ទីរពេទ្យផ្សេងៗ ដែលយើងមាននៅរាជធានីភ្នំពេញ។ ក្នុងពេលដែលមានការចាំបាច់ក្នុងពេលណាមួយ យើងអាចប្រើប្រាស់វាដោះស្រាយបញ្ហា តួយ៉ាងខ្ញុំបានលើកពីបទពិសោធន៍ដែលយើងប្រឈមនៅឆ្នាំ២០២០និងឆ្នាំ២០២១កន្លងទៅនេះ។ នេះជាការរៀបចំប្រកបដោយចក្ខុវិស័យរបស់សម្ដេចអគ្គមហាសេនាបតីតេជោ ហ៊ុន សែន … អ្នកខ្លះថាធ្វើមន្ទីរពេទ្យធំម្ល៉េះ? ស្ដង់ដាពេទ្យនៅក្នុងតំបន់ មិនមានប្រទេសណាមានដល់រាប់ម៉ឺន(គ្រែ)អញ្ចឹងទេ។ កម្ពុជាតូចមួយចាំបាច់ធ្វើៗអី។ (នេះជាការរៀបចំ)មានលក្ខណៈយុទ្ធសាស្រ្តវែងឆ្ងាយ ផ្អែកលើបទពិសោធន៍ដែលយើងធ្លាប់កើតមានរួចទៅហើយ។ ប៉ុន្តែ យើងមិនបានខ្ជះខ្ជាយ(ធនធាន)ទេ។ យើងធ្វើនៅពេលដែលមិនទាន់មានសភាពការណ៍ បម្រុងទុកនៅពេលកើតមានជាយថាហេតុ។ តែបើមិនមានយថាហេតុ យើងនឹងប្រើប្រាស់វាធ្វើការព្យាបាល ទៅតាមតម្រូវការរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ។ ការសម្ពោធដាក់ឲ្យប្រើប្រាស់ថ្ងៃនេះ គឺជាមោទនភាពរបស់យើងទាំងអស់គ្នា។
(៦) បើគ្មានមនុស្ស ការដឹកនាំ និងប្រតិបត្តិដោយទទួលខុសត្រូវ ទោះបីមានការបំពាក់សម្ភារ ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ ក៏មិនអាចទៅរួច
ខ្ញុំសូមអរគុណសាជាថ្មីជូនដល់សម្ដេចអគ្គមហាសេនាបតីតេជោ ហ៊ុន សែន អតីតនាយករដ្ឋមន្រ្តី ដែលលោកមានចក្ខុវិស័យនិងការដឹកនាំ វះកាត់ និងសម្របសម្រួលទប់ស្កាត់កូវីដ-១៩ … ក៏ដូចជាចក្ខុវិស័យនៅក្នុងការដាក់ចេញនូវគោលនយោបាយ រួមទាំងការកសាងនូវមន្ទីរពេទ្យនេះតែម្ដង។ ខ្ញុំសូមអរគុណ ជូន ដល់ថ្នាក់ដឹកនាំក្រសួងសុខាភិបាល ឯកឧត្តម ម៉ម ប៊ុនហេង អតីតរដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងសុខាភិបាល ថ្នាក់ដឹកនាំក្រសួងសុខាភិបាល ឯកឧត្តម ឈាង រ៉ា ថ្នាក់ដឹកនាំរបស់ក្រសួងស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ អាជ្ញាធររាជធានីភ្នំពេញ និងក្រុមជាង ដែលបានយកចិត្តទុកដាក់ក្នុងការសាងសង់ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ ប្រកបទៅដោយការទទួលខុសត្រូវនិងគុណភាព … ខ្ញុំជឿថា មន្ទីរពេទ្យនេះ (នឹងបានជាប្រយោជន៍)មិនសម្រាប់តែអ្នកភ្នំពេញទេ គឺសម្រាប់បម្រើសេចក្ដីត្រូវការជូនបងប្អូនទាំងអស់ ទាំងអ្នកនៅ(តាមបណ្តា)ខេត្ត ទាំងជនបរទេសដែលត្រូវការការព្យាបាល។ សូមអរគុណចំពោះឯកឧត្តមប្រធានមន្ទីរពេទ្យ បុគ្គលិក ក្រុមគ្រូពេទ្យទាំងអស់ ដែលបានខិតខំយកចិត្តទុកដាក់ ជំរុញដំណើរការមន្ទីរពេទ្យនេះ។ ការបំពាក់សម្ភារ ការរៀបចំហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ មិនអាចទៅរួចទេ បើគ្មានមនុស្ស បើគ្មានការដឹកនាំ និងប្រតិបត្តិប្រកបដោយការទទួលខុសត្រូវ។ ខ្ញុំសូមយកឱកាសនេះ ធ្វើការថ្លែងអំណរគុណ និងការដឹងគុណ ក៏ដូចជាការកោតសរសើរចំពោះស្មារតីនៃការរួបរួមគ្នានៅក្នុងការធ្វើឲ្យមន្ទីរពេទ្យនេះដំណើរការជោគជ័យ។
[ចប់សេចក្តីអធិប្បាយ១]
ថ្ងៃនេះ យើងក៏ប្រារព្ធផងដែរនូវការដាក់ពង្រីកវិសាលភាពមូលនិធិសមធម៌សុខាភិបាល ដល់គ្រួសារងាយរងហានិភ័យ ជាមេរៀនមួយទៀត ដែលយើងបានរៀនពីវិបត្តិជំងឺកូវីដ-១៩។ យើងសង្កេតឃើញថា គ្រួសារងាយរងហានិភ័យ និងរងផលប៉ះពាល់ ក៏ត្រូវការគាំពារជាចាំបាច់ និងទាន់ពេលវេលាពីរាជរដ្ឋាភិបាល ជាពិសេសនៅក្នុងពេលវេលាអាសន្ន ក៏ដូចជាវិបត្តិកូវីដ-១៩ ដែលយើងបានប្រឈមកន្លងទៅ។
[ផ្តើមសេចក្តីអធិប្បាយ២]
(៧) សុខភាពធានាផលិតភាពនិងសមត្ថភាព ដើម្បីអាចរៀនសូត្រ ដកបទពិសោធន៍ … បើមិនមានសុខភាព មិនមានចំណូល និងមានតែចំណាយ
ធនធានមនុស្ស គឺជាកត្តាសំខាន់សម្រាប់ប្រទេសជាតិរបស់យើង។ ធនធានមនុស្ស គឺជាកត្តាដែលអាចឲ្យប្រទេសជាតិយើងមានការវិវឌ្ឍប្រកបដោយចីរភាព ហើយកត្តាចម្បងសម្រាប់មនុស្សម្នាក់ៗ គឺសមត្ថភាព និងសុខភាព។ បើមានសមត្ថភាព មានឱកាស ប៉ុន្តែបើសុខភាពទៅមិនរួចយើងធ្វើអី(កើត)។ កុំឲ្យគេជូនពរប្រើពាក្យថាឲ្យ “ដេកស៊ី”។ មិនមានអ្នកណាចង់ទេ។ ពីមុន វាមានន័យផ្សេងថា សម្បូរហូរហៀររហូតមិនបាច់ធ្វើអី។ តែឥឡូវបើថាឈានទៅដល់ដេកនៅកន្ទេលហើយ ចាំហូបអាហារបំប៉នគឺមិនមែនជាការល្អទេ។ សុខភាពជាកត្តាកំណត់មួយ។ សុខភាពធានានូវផលិតភាព ធានានូវសមត្ថភាពរបស់មនុស្សដើម្បីចេញទៅរៀនសូត្រ ចេញទៅធ្វើការយកបទពិសោធន៍បន្ថែមទៀត ចេញទៅកសាង។ ផ្ទុយមកវិញ បើមិនសុខភាព មិនមានចំណូលទេ មានតែចំណាយ។ អញ្ចឹង ការធានានិងថែរក្សាសុខភាពប្រជាពលរដ្ឋយើងសំខាន់ណាស់។ នៅទីនេះ បងប្អូនដែលខ្ញុំថា (មាន)អាជីពទេវតា ឬអាជីពពេទ្យ … ជួយមនុស្សកុំឲ្យមានសុខភាពទ្រុឌទ្រោម ដែលជាបន្ទុកនិងប្រភពនៃការបាត់សុភមង្គលគ្រួសារ។ ជួយស្រោចស្រង់ជីវិតមនុស្សដើម្បីបាននៅបន្តជួបជុំគ្រួសារនិងជាធនធាន។ ការកសាងធនធានមនុស្ស ការគិតគូរដល់សុខភាពនេះ គឺជាកិច្ចការសំខាន់។
(៨) កម្មវិធីគោលនយោបាយអាទិភាពទី១ … ផ្ដល់សេវាសុខភាពគ្របដណ្ដប់ជាសកល
រាជរដ្ឋាភិបាលយើងគ្រប់អាណត្តិតែងផ្ដល់ការយកចិត្តទុកដាក់លើកិច្ចការនេះ។ ពីមុន ក្នុងយុទ្ធសាស្រ្តចតុកោណ (ដែលមានមុំ)មនុស្ស ទឹក ផ្លូវ និងភ្លើង (យើងកំណត់ថា)មនុស្សជាអាទិភាពទីមួយ … ឥឡូវចូលយុទ្ធសាស្រ្តបញ្ចកោណ មនុស្សក៏នៅតែជាវិស័យអាទិភាពទីមួយ។ ទោះបីជាយើងបន្ថែមវិស័យអាទិភាពមួយទៀតគឺឌីជីថលនិងបច្ចេកវិទ្យាក៏ដោយ ក៏មនុស្សនៅតែជាគោល។ អញ្ចឹងការវិនិយោគទៅលើសុខាភិបាល ការអប់រំ នៅតែបន្តជាអាទិភាពធំសម្រាប់រាជរដ្ឋាភិបាលក្នុងអាណត្តិនេះ។ ថ្ងៃមុន ពាក់ព័ន្ធទៅនឹងការអប់រំខ្ញុំបាននិយាយហើយ។ ថ្ងៃនេះ ខ្ញុំនិយាយបន្តិចពាក់ព័ន្ធនឹងកិច្ចការសុខាភិបាល។ ថ្ងៃនេះ យើងដាក់ចេញនូវកម្មវិធីគោលនយោបាយអាទិភាពទី១ របស់រាជរដ្ឋាភិបាលអាណត្តិទី៧ គឺការផ្ដល់សេវាសុខភាពឆ្ពោះទៅកាន់ការគ្របដណ្ដប់សុខភាពជាសកល។ គោលដៅអាទិភាពគឺប្រជាពលរដ្ឋនៅក្នុងគ្រួសារក្រីក្រងាយរងគ្រោះ។ មេរៀនធំបំផុតរបស់យើង នៅពេលដែលជួបការលំបាក ប្រជាពលរដ្ឋនៅក្នុងស្ថានភាពគោលដៅនេះជាអ្នកប៉ះពាល់ធំ។
ប្រទេសជាតិយើងរីកចម្រើន ការអភិវឌ្ឍយើងប្រកបទៅដោយសមធម៌ គឺបានន័យថាផលលាភត្រូវចែក(ឲ្យមានសមធម៌)ទាំងអស់។ អ្នកដែលជោគជ័យ អ្នកដែលមានលទ្ធភាពរីកចម្រើន យើងត្រូវបង្កលក្ខណៈឲ្យគាត់កាន់តែរីកចម្រើនតទៅទៀត។ អ្នកដែលមានជីវភាពមធ្យម យើងធ្វើយ៉ាងណាឲ្យគាត់កាន់តែមានសមត្ថភាព មានជីវភាព មានសុខភាពកាន់តែរឹងមាំ។ យើងត្រូវយកចិត្តទុកដាក់ជួយដល់អ្នកដែលមានបញ្ហាលំបាក(ផងដែរ) ព្រោះផលលាភមិនអាចប្រមូលផ្ដុំតែលើក្រុមមនុស្សមួយក្រុមនោះទេ។ ផលលាភនៃការអភិវឌ្ឍដោយសមធម៌ គឺធ្វើយ៉ាងណាយើងផ្ដល់នូវអាទិភាពនិងការជួយដល់ប្រជាពលរដ្ឋយើងដែលត្រូវការជួយឲ្យចំគោលដៅ នោះគឺអ្នកមានជីវភាពលំបាក អ្នកដែលនៅ(កម្រិត)ក្រោម ដើម្បីជួយគាត់ឲ្យបានរឹងដៃរឹងជើងឡើងមកជីវភាពមធ្យមនិងរីកចម្រើនតទៅមុខ …។
(៩) ស្រាយបញ្ហាសុខភាព ដើម្បីឈានទៅបំពាក់ចំណេះដឹងនិងសមត្ថភាព បង្កលក្ខណៈរយៈពេលវែង
ក្នុងនោះ វិស័យសុខាភិបាលជាកិច្ចការសំខាន់។ គេធ្លាប់សួរខ្ញុំម្ដងកាលពីខ្ញុំនៅដឹកនាំសមាគមពេទ្យស្ម័គ្រចិត្តយុវជន TYDA ថា «យើងធ្វើការងារព្យាបាល … (ប្រៀបដូច)ជាយើងគិតតែឲ្យត្រីទៅប្រជាពលរដ្ឋ។ ហេតុអ្វី យើងមិនឲ្យសន្ទូច?”។ ខ្ញុំថាការឲ្យសន្ទូច និងការបង្រៀនឲ្យចេះស្ទូចជាយុទ្ធសាស្ដ្រយូរអង្វែង និងជាគោលដៅចំាបាច់។ ខ្ញុំនិយាយថា (យើង)បង្កលក្ខណៈដល់អ្នកមានលទ្ធភាពស្ទូចត្រីបាន ឲ្យស្ទូចត្រីបានកាន់តែច្រើន។ យើងមើលមនុស្សដែរ។ បើគាត់កំពុងសំរាកឈឺលើកន្ទេល តើឲ្យសន្ទូចទៅគាត់យ៉ាងម៉េច? យើងត្រូវយកចិត្តទុកដាក់ព្យាបាលគាត់។ (បើ)គាត់ឈឺ (យើងត្រូវជួយព្យាបាល)ឲ្យអាចងើបអង្គុយ ឲ្យអាចធ្វើសកម្មភាពឡើងសិន។ អញ្ចឹង ចំពោះមុខគឺការដោះស្រាយបញ្ហាសុខភាព ដើម្បីឈានទៅដល់ការបំពាក់នូវចំណេះដឹង និងសមត្ថភាព បង្កលក្ខណៈរយៈពេលវែង គឺចាំបាច់ត្រូវធ្វើជាមួយគ្នា។ យើងត្រូវធ្វើទាំងពីរ។ នេះហើយគឺជាទស្សនៈរបស់រាជរដ្ឋាភិបាល ក៏ដូចជាគោលនយោបាយរបស់រាជរដ្ឋាភិបាលដែលត្រូវធ្វើ …។
(១០) ឆ្នាំ២០១៥ ពង្រីកមូលនិធិសមធម៌រហូតគ្របដណ្ដប់តាមមណ្ឌលសុខភាពនិងពេទ្យបង្អែក
អម្បាញ់មិញ ឯកឧត្តម ឈាង រ៉ា បានបញ្ជាក់ហើយពីសាវតានៃមូលនិធិសមធម៌ ដែលយើងចាប់ផ្ដើមសាកល្បងនៅក្នុងឆ្នាំ ២០០០ នៅខេត្តមួយចំនួនដើម្បីសាកល្បងមើលពីដំណើរការ ប្រសិទ្ធភាព និងសង្គតិភាព។ យើងនឹងឈានទៅពង្រីកជាបន្ដបន្ទាប់ រហូតដល់ឆ្នាំ២០១៥ គ្របដណ្ដប់នៅតាមមណ្ឌលសុខភាព និងពេទ្យបង្អែកជាច្រើន។ ក្នុងរវាងឆ្នាំ២០១៨ និង២០២២ ប្រជាពលរដ្ឋដែលទទួលការគាំពារដោយមូលនិធិសមធម៌និងប្រើប្រាស់សេវានេះ មាន ១៤លានករណីជាង ក្នុងនោះសម្រាកនៅមន្ទីរពេទ្យមាន ៨០ម៉ឺនករណីជាង។ ខ្ញុំចុះទៅតាមបណ្ដារាជធានីខេត្តជាច្រើន ហើយបានជួបជាមួយលោកតា លោកយាយ អ៊ំ ពូមីង នៅតាមខេត្ត។ កន្លែងខ្លះគាត់ថាឈឺទៅៗ គាត់មានបណ្ណ គាត់មិនចេញលុយទេ។ យើងនិយាយពាក្យខ្លី គាត់មានបណ្ណសមធម៌ ឬបណ្ណក្រីក្រ។ បានន័យថា ផលលាភនេះបានដល់ដៃប្រជាពលរដ្ឋ ហើយនេះជាអាទិភាពនិងប្រសិទ្ធភាព និងជាអ្វីដែលយើងត្រូវពង្រីកបន្ដទៀតសម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋ។
(១១) រាជរដ្ឋាភិបាលដាក់ចេញគោលនយោបាយ យុទ្ធសាស្ត្រចតុកោណ តាំងពីថ្ងៃទី១ នៃអត្ថិភាព
រាជរដ្ឋាភិបាលអាណត្ដិថ្មី មិនចាំដល់ ១០០ ថ្ងៃទេ។ រដ្ឋាភិបាលខ្លះមានទ្រឹស្ដីរាត្រីទឹកឃ្មុំ រយៈពេល ១០០ ថ្ងៃ។ បានន័យថាក្រោយបោះឆ្នោតហើយ រដ្ឋាភិបាលមាន ៩០ ថ្ងៃដើម្បីរៀបចំគោលនយោបាយ (ប៉ុន្ដែ)រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា (ដាក់)ចេញ(គោលនយោបាយបស់ខ្លួនតាំង)ពីថ្ងៃទី១ តែម្ដង។ ថ្ងៃទី១ នៅរដ្ឋសភា ខ្ញុំបានអានគោលនយោបាយរាជរដ្ឋាភិបាល យុទ្ធសាស្ដ្របញ្ចកោណ ជាពិសេសកម្មវិធីគោលនយោបាយអាទិភាព ៦ចំណុច ដែលត្រូវធ្វើជាបន្ទាន់។ ប្រជាពលរដ្ឋមិនចាំយើងទេ … រាជរដ្ឋាភិបាលត្រូវធ្វើការដោយការទទួលខុសត្រូវភ្លាម។ ក្រោយដាក់ចេញគោលនយោបាយ នៅថ្ងៃទី២៤(សីហា) ឬ២ថ្ងៃក្រោយកិច្ចប្រជុំនៅសភា ក្នុងកិច្ចប្រជុំគណៈរដ្ឋមន្ដ្រីលើកទី១ យើងបានដាក់ចេញនូវគោលការណ៍ច្បាស់លាស់ និងបានប្រគល់ភារកិច្ចជូន ឯកឧត្តម អគ្គបណ្ឌិតសភាចារ្យ អូន ព័ន្ធមុនីរ័ត្ន ដើម្បីរៀបចំជាក្របខណ្ឌអនុវត្ដគោលនយោបាយ។ ខ្ញុំសូមអរគុណដល់ក្រុមការងារ ដែលបានរៀបចំក្របខណ្ឌគោលនយោបាយតាមក្រសួងស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធទាំងអស់ ដោយល្អិតល្អន់ ដោយការទទួលខុសត្រូវ និងបទពិសោធន៍ខ្ពស់។
(១២) គោលនយោបាយប្រសិទ្ធភាពគឺផ្អែកលើមូលដ្ឋានជាក់ស្ដែង តថភាព បញ្ជាក់បានពីស្ថានភាព លទ្ធភាព ចក្ខុវិស័យ និងបទពិសោធន៍
យើងមិនមែនចេះតែសរសេរគោលនយោបាយទេ។ កន្លងទៅ អ្នកវិភាគខ្លះចេះដឹង(គ្រប់រឿង)ទាំងអស់។ ឲ្យតែយើងចេញគោលនយោបាយ (គេថា)គោលនយោបាយនឹងមិនដើរ។ ធ្វើដូច(ជាយើងមិន)ចេះដឹកនាំ និងមានតែគេទេចេះ។ អ្នកខ្លះ មួយថ្ងៃៗអង្គុយតែវិភាគគ្រប់រឿង ចេះគ្រប់តែរឿង។ ខ្ញុំសូមប្រាប់ថាគោលនយោបាយមួយៗរបស់រាជរដ្ឋាភិបាល មិនមែនឆក់កណ្ដៀត មិនមែនកើតឡើងពីការទៅ(សួររកនៅក្នុង) Google (ហើយ) Copy (និង)Paste នោះទេ។ មិនមែនជាការសរសេរនិក្ខេបបទដើម្បីឲ្យគ្រូយកដាក់ពិន្ទុជាប់មិនជាប់នោះទេ។ គោលនយោបាយនីមួយៗ ជាការទទួលខុសត្រូវរបស់រាជរដ្ឋាភិបាល។ ខ្ញុំធ្លាប់បញ្ជាក់ហើយគោលនយោបាយល្អឥតខ្ចោះ តែអនុវត្ដមិនបាន គ្មានប្រសិទ្ធភាព មិនមែនជាគោលនយោបាយល្អទេ។ គោលនយោបាយដែលមានប្រសិទ្ធភាពគឺជាគោលនយោបាយដែលផ្អែកទៅលើមូលដ្ឋានជាក់ស្ដែងនៅលើដី ផ្អែកលើមូលដ្ឋានតថភាពនៅប្រទេសកម្ពុជា បញ្ជាក់ឲ្យបានពីស្ថានភាពរបស់ប្រទេស ពីលទ្ធភាពរបស់យើង ពីចក្ខុវិស័យរបស់យើង និងបទពិសោធន៍របស់យើងដើម្បីចងក្រងជាគោលនយោបាយនិងវិធានការអនុវត្ដ។
(១៣) អនុកម្មវិធីទី១ នៃកម្មវិធីអាទិភាពទី១គឺ ពង្រីកវិសាលភាពមូលនិធិសមធម៌សុខាភិបាលដល់គ្រួសារងាយរងហានិភ័យ និងផ្ដល់សេវាសុខាភិបាលគ្របដណ្ដប់សុខភាពសកល
ថ្ងៃនេះក៏ដូចគ្នា ការប្រកាសកម្មវិធីអាទិភាពទី១ របស់រាជរដ្ឋាភិបាលជាការផ្ដល់សេវាសុខាភិបាលឆ្ពោះទៅគ្របដណ្ដប់សុខភាពជាសកលនេះ កើតចេញពីការប្រមូលផ្ដុំនូវគំនិតរបស់អ្នកប្រតិបត្ដិនៅគ្រប់ស្ថាប័នទាំងអស់ ពិសេសអ្នកជំនាញនៅក្រសួងសុខាភិបាល ដើម្បីដាក់ចេញនូវគោលនយោបាយដែលមានភាពប្រាកដនិយម ហើយចំគោលដៅប្រជាពលរដ្ឋដែលត្រូវការ(ការជួយ) … (ដែល)មិនត្រឹមតែជាគោលនយោបាយទេ យើងថែមទាំងមានជាយន្ដការអនុវត្ដនូវគោលនយោបាយអាទិភាពផ្ដល់សេវាសុខភាពគ្របដណ្ដប់សុខភាពសាកលនេះ។ យើងមានរៀបចំជាអនុកម្មវិធីពីរ ដែលយើងប្រកាស១ ថ្ងៃនេះ។ ទី១ គឺការពង្រីកវិសាលភាពមូលនិធិសមធម៌សុខាភិបាលដល់គ្រួសារងាយរងហានិភ័យ ដែលជាគោលដៅយើងនឹងពង្រីកដល់ ៤៩ម៉ឺនគ្រួសារ ឬ ១លាន ៨សែននាក់ នៃប្រជាពលរដ្ឋដែលត្រូវទទួលផលពីអនុកម្មវិធី។ ចំពោះកម្មវិធីគោលនយោបាយការផ្ដល់សេវាសុខាភិបាលឆ្ពោះទៅគ្របដណ្ដប់សុខភាពសកលនេះ កម្មវិធីទី១ នេះ យើងដាក់ទិសដៅផ្ដល់ផលប្រយោជន៍ជូនប្រជាពលរដ្ឋ(ចំនួន) ៧លាន ៤សែននាក់ …
(១៤) អនុកម្មវិធីទី២ នៃកម្មវិធីអាទិភាពទី១ គឺរបបសន្ដិសុខសង្គមផ្នែកថែទាំសុខភាពដោយស្ម័គ្រចិត្តតាមរបបភាគទានសម្រាប់អ្នកនៅក្នុងបន្ទុកសមាជិក ប.ស.ស
អនុកម្មវិធីទី២ គឺរបបសន្ដិសុខសង្គម ផ្នែកថែទាំសុខភាព ដោយស្ម័គ្រចិត្តតាមរបបភាគទានដល់អ្នកក្នុងបន្ទុកសមាជិក ប.ស.ស គ្របដណ្តប់ជាង ៣ លាន នាក់។ អនុកម្មវិធីនេះ ខ្ញុំនឹងប្រកាសនៅពេលក្រោយ។ (សម្រាប់)ថ្ងៃនេះ យើងប្រកាសដាក់ចេញនូវគោលដៅ ហើយជាពិសេសផ្ដោតទៅលើការពង្រីកវិសាលភាពមូលនិធិសមធម៌សុខាភិបាល … នេះជាអ្វីដែលប្រជាពលរដ្ឋទាំងអស់ ជាពិសេសប្រជាពលរដ្ឋគោលដៅ ជាអ្នកដែលមានជីវភាពលំបាកនិងងាយរងហានិភ័យ ជាគោលដៅដែលយើងត្រូវបន្ដជួយ ក្នុងនោះគឺ(ពួកគាត់)ទទួលបានការគាំពារសុខភាពពីរាជរដ្ឋាភិបាលដោយមិនគិតថ្លៃ រួមមានសេវាពិគ្រោះជំងឺក្រៅ សេវាពន្យាកំណើត សេវាសម្រាកព្យាបាល សេវាសង្គ្រោះបន្ទាន់ សេវាព្យាបាលវះកាត់តូច/ធំ និងសម្រាលកូន។
(១៥) ទោះធនធាននៅមានកម្រិត រាជរដ្ឋាភិបាលនឹងបម្រើតម្រូវការជីវភាពនិងសុខទុក្ខប្រជាពលរដ្ឋ
ខ្ញុំចង់ឲ្យប្រជាជនរបស់យើងមានកូនឲ្យបានច្រើន ព្រោះយើង(មាន)ប្រជាជនទើបតែ ១៧លាននាក់។ ជួបជាមួយមេដឹកនាំបរទេសផ្សេងៗ ចេះតែកេះគ្នា(សួរ)ប្រទេសអ្នកឯងប្រជាជនប៉ុន្មាន? ថ្ងៃមុន(ក្នុង)កម្មវិធីជួបនាយករដ្ឋមន្ដ្រីកេនយ៉ា គាត់(ថាមានប្រជាជន) ៥០លាននាក់។ កម្ពុជាដាក់ផែនការតាមឲ្យទាន់។ យើងចេញពី ប៉ុល ពត មាន ៦លាននាក់ជាង។ ឥឡូវ ១៦លាន ជិត ១៧លាននាក់។ តែមានលទ្ធភាពអាចបន្ត(កើន)ទៅទៀត។ នៅទីប្រជុំជន ចំនួនប្រជាពលរដ្ឋនៅមានអត្រាកំណើតទាបដែរ ដូចជា ១ក្បៀសជាងទេ … អញ្ចឹងការសម្រាលកូន និងការយកចិត្តទុកដាក់នេះ យើងមានគោលនយោបាយដែលគិតគូរតាំងពីស្រ្តីមានផ្ទៃពោះរហូតទៅដល់កូនអាយុ ២ឆ្នាំថែមទៀត … សូមបងប្អូនជនរួមជាតិទាំងអស់ជឿជាក់ថារាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាមិនថាអាណត្តិនេះ ឬអាណត្តិក្រោយណាមួយនោះឡើយ យើងនឹងនៅជាមួយបងប្អូនជានិច្ច ទោះជាស្ថិតក្នុងកាលៈទេសៈណាក៏ដោយ។ ទោះធនធានរបស់យើងនៅមានកម្រិត រាជរដ្ឋាភិបាលនឹងប្រើធនធានទាំងអស់ឲ្យអស់លទ្ធភាព ដើម្បីបម្រើដល់តម្រូវការជីវភាព និងសុខទុក្ខរបស់បងប្អូនប្រជាពលរដ្ឋ។ ការប្រកាសដាក់ឲ្យអនុវត្តជាផ្លូវការនូវការពង្រីកវិសាលភាពមូលនិធិសមធម៌សុខាភិបាលដល់គ្រួសារងាយរងហានិភ័យនេះ ក៏ដូចជាការសម្ពោធបើកឲ្យប្រើប្រាស់ជាផ្លូវការនូវមន្ទីរពេទ្យជាតិ តេជោសន្តិភាព ជាឧទាហរណ៍ដ៏ពិតប្រាកដនៃតថភាពនេះ។ នៅថ្ងៃមុខ ខ្ញុំជឿជាក់ថា ប្រជាជនកម្ពុជាគ្រប់ៗរូបនឹងទទួលបានការថែទាំសុខភាពដ៏ល្អប្រសើរ ហើយយើងនឹងមានមន្ទីរពេទ្យខ្នាតធំបែបនេះជាបន្តបន្ទាប់នៅតាមតំបន់សំខាន់ៗនៅទូទាំងព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា។
ខ្ញុំសូមលើកទឹកចិត្តដល់បងប្អូនជនរួមជាតិទាំងអស់ប្រើប្រាស់មន្ទីរពេទ្យជាតិ តេជោសន្តិភាព ឲ្យអស់លទ្ធភាព ដើម្បីទទួលបាននូវសេវាសុខាភិបាលប្រកបដោយគុណភាព។ និយាយអញ្ចឹងមិនមែនចង់ឲ្យបងប្អូនឈឺមកលេងពេទ្យទេ។ សូមជូនពរឲ្យបងប្អូនសុខភាពល្អទាំងអស់ជាប្រចាំ ប៉ុន្តែបើសិនជាត្រូវការសេវា សូមមកប្រើប្រាស់(សេវាព្យាបាល)នៅទីនេះ។ កុំខ្លាច។ ពេទ្យនេះគឺធ្វើសម្រាប់បងប្អូនហើយ។ ពេទ្យធំខ្នាតអន្តរជាតិ មិនមែនធ្វើឲ្យអ្នកណាទេ ធ្វើសម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋទាំងអស់គ្នាដែលនឹងទទួលផល។ ទៅក្រៅប្រទេស គេនាំខ្ញុំទៅទស្សនកិច្ចពេទ្យ។ គេថាសង្ឃឹមថានឹងបានជួបជាថ្មី។ ខ្ញុំថាជួបក៏អត់ជួបកន្លែងហ្នឹងដែរ។ ប៉ុន្តែ យើងមិនមែនជាមនុស្សយន្តទេ។ សូម្បីតែមនុស្សយន្តក៏ត្រូវការជួសជុល។ អញ្ចឹងគឺយើងយ៉ាងហោចណាស់ក៏មានទីនេះដើម្បីជួយប្រជាពលរដ្ឋ។
[បញ្ចប់សេចក្តីអធិប្បាយ២]
ខ្ញុំសុំស្នើឲ្យថ្នាក់ដឹកនាំមន្ទីរពេទ្យ ក៏ដូចជាវេជ្ជបណ្ឌិតគ្រូពេទ្យ និងបុគ្គលិកសុខាភិបាលទាំងអស់ យកចិត្តទុកដាក់ខ្ពស់បំផុតដល់ការព្យាបាលអ្នកជំងឺ មិនថាស្ថិតក្នុងកម្រិតណា ឬមកពីមជ្ឈដ្ឋានណានោះទេ។ (ការស្នើសុំ)ទាំងអស់នេះ មិនមែនសម្រាប់តែមន្ទីរពេទ្យជាតិតេជោសន្តិភាពមួយនោះដែរ ប៉ុន្តែក៏សម្រាប់ក្រសួងសុខាភិបាល និងគ្រប់បណ្តាមន្ទីរពេទ្យមណ្ឌលសុខភាព និងបុស្តិ៍សុខភាពគ្រប់កម្រិតទាំងអស់សូមបង្កើនការយកចិត្តទុកដាក់បំផុត ដល់ការពង្រឹងគុណភាពនៃការផ្តល់សេវាសុខាភិបាលរបស់ខ្លួនទៅដល់ប្រជាជនគ្រប់ៗរូបទាំងអស់។ យើងត្រូវធានាថាមន្ទីរពេទ្យរដ្ឋគឺជាកន្លែងដែលសង្រ្គោះអាយុជីវិតរបស់ប្រជាពលរដ្ឋប្រកដដោយគុណធម៌និងមេត្តាធម៌ និងជាទីពឹងដ៏គួរឲ្យទុកចិត្តរបស់ប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជានៅទូទាំងប្រទេស។
[ផ្តើមសេចក្តីអធិប្បាយ៣]
(១៦) ត្រូវមានផែនការគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ វិធានការអនុវត្ត និងយន្តការប្រកបដោយសមត្ថភាពនិងប្រសិទ្ធភាព
ខ្ញុំសូមបន្ថែមបន្តិចពាក់ព័ន្ធទៅនឹងសមត្ថភាពស្ថាប័ន និងការទទួលខុសត្រូវស្ថាប័ន … មន្ទីរពេទ្យជាតិ តេជោសន្តិភាព ជាពេទ្យដែលដើរតួនាទីសំខាន់នៅក្នុងការជួយសុខភាពរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ ហើយជាពិសេសការអនុវត្តដោយប្រសិទ្ធភាពនូវគោលនយោបាយដែលយើងដាក់ចេញនៅទីនេះ ក្នុងកម្មវិធីការផ្តល់សេវាសុខភាពឆ្ពោះទៅកាន់ការគ្របដណ្តប់សុខភាពសកលនេះ។ (ដើម្បី)កិច្ចការទាំងអស់(ទទួលបានជោគជ័យ)វាត្រូវ(ការឲ្យមាន)ការងារ ៣។ ទី១ ត្រូវមានផែនការគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ ទី២ ត្រូវមានវិធានការអនុវត្តឲ្យបានច្បាស់លាស់ និងទី៣ គឺយន្តការអនុវត្តប្រកបដោយសមត្ថភាព និងប្រសិទ្ធភាព។ ការរៀបចំផែនការគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ ក៏ដូចជាការដាក់ចេញទៅនូវយន្តការឲ្យបានច្បាស់លាស់ ខ្ញុំបានលើកហើយ។ សមិទ្ធផលទាំងអស់នេះ មិនមែនកើតចេញពីការគិតគូរកញ្ឆក់កណ្តៀត ឬមួយក៏ថាយប់មិញសម្តេចតេជោនឹកឃើញឡើងភ្លាមៗ មកបង្កើតពេទ្យនោះទេ ហើយក៏មិនមែនកើតចេញពីការគិតគូរនិងដាក់ចេញនូវគោលនយោបាយមិនច្បាស់លាស់ (មិន)ប្រាកដប្រជា និង(មិន)អាចអនុវត្តបាននោះដែរ។ យើងក៏មិនចេញនូវគោលនយោបាយដែលល្អនៅតែលើក្រដាសនោះដែរ។ យើងបានគិតគូរពីក្របខណ្ឌក្នុងការអនុវត្ត យើងមានប្រកាសក្រសួង យើងមានអនុក្រឹត្យ យើងមានការរៀបចំយន្តការ ដើម្បីអនុវត្តច្បាស់លាស់។
ចំណុចសំខាន់មួយទៀត ផែនការមានហើយ យន្តការអនុវត្តមានហើយ ប៉ុន្តែយើងត្រូវគិតអំពីសមត្ថភាពរបស់ស្ថាប័ន រួមទាំងរបៀបរបបការងារ និងធនធានមនុស្ស នេះគឺជាកិច្ចការសំខាន់ណាស់។ បើប្រគល់ភារកិច្ចឲ្យបងប្អូនទទួលកិច្ចការធំ យើងត្រូវជួយគាត់ យើងត្រូវពង្រឹងស្ថាប័ន យើងត្រូវពង្រឹងរបៀបរបបការងារ និងជួយបណ្តុះបណ្តាល និងបំពាក់គាត់គ្រប់គ្រាន់ដើម្បីធ្វើការ។ ពេលដឹកនាំរៀបចំពេទ្យកាល កូវីដ-១៩ ខ្ញុំមិនមែនខាងពេទ្យទេ (ខ្ញុំខាង)ទាហានទេ។ ទាហានសេដ្ឋកិច្ច។ ប៉ុន្តែមួយវឹកកូវីដ-១៩ នេះ យល់អំពីជំងឺឆ្លងខ្លះដែរ … រៀបតំបន់។ យើងដឹងតំបន់ក្រហម តំបន់ខៀវ តំបន់ស្អីៗដែរ (ដើម្បីរាំងស្កាត់)ជំងឺឆ្លង។ ពេលដែលយើងរៀបនោះ សុវត្ថិភាពសំខាន់ ជាពិសេសសុវត្ថិភាពពេទ្យ។ (យើងរៀបចំឲ្យមាន)ការបណ្តុះបណ្ដាលបឋម … អ្នកចេះបង្រៀនអ្នកអត់ចេះ។ អ្នកនៅនាយកដ្ឋានជំងឺឆ្លងរបស់ផ្នែកសុខាភិបាល … ចាប់ផ្តើមបង្រៀន។ អ្នកចេះ បង្រៀនអ្នកមិនចេះ។ បង្រៀនតៗគ្នា។ បើសិនជារុញបងប្អូនឲ្យចូល គាត់មានទឹកចិត្ត មានភាពក្លាហានហើយ តែអត់បំពាក់ PPE គ្រប់គ្រាន់ តើឲ្យគាត់ទៅព្យាបាលអ្នកណា។ ចូលទៅមួយភ្លែតឈឺ … អាយុជីវិតរបស់ទ័ពអាវសជួរមុខរបស់យើងសំខាន់ ដែលយើងត្រូវគិតគូរ គិលានុបដ្ឋាយិកា និងអ្នកសេវាជួរមុខរបស់យើង។ ការពង្រឹងស្ថាប័ន សមត្ថភាព ប្រសិទ្ធភាព របៀបរបបការងារ ការឆ្លងកាត់ពង្រឹង និងការសមិទ្ធភាពនេះ គឺជាកិច្ចការដែលត្រូវយកចិត្តទុកដាក់ ដើម្បីបងប្អូនអាចជាអ្នកដឹកនាំអនុវត្តផ្ទាល់។ យើងរួមទាំងប្រធានស្ថាប័ន ប្រធានមន្ទីរពេទ្យ ប្រធានមណ្ឌលសុខភាព មន្ទីរពេទ្យបង្អែក រួមទៅដល់គិលានុបដ្ឋាយិកា និងបុគ្គលិកផ្សេងៗដែលអាចចាំបាច់ត្រូវការបំពាក់បំប៉ន។
(១៧) ពង្រឹងមូលដ្ឋានអ្នកប្រតិបត្តិ៖ ពង្រឹងមណ្ឌលសុខភាព ពេទ្យបង្អែក ផ្គុំគ្នាជាមួយពេទ្យតាមខេត្ត
ដើម្បីធានានូវការអនុវត្តប្រសិទ្ធភាពនេះ រាជរដ្ឋាភិបាលត្រូវដាក់ចេញនូវវិធានគន្លឹះមួយចំនួន ជួយទៅដល់ការពង្រឹងការអនុវត្តគោលនយោបាយយុទ្ធសាស្ត្របញ្ចកោណ ក៏ដូចជាកម្មវិធីគោលនយោបាយទី១ ក្នុងវិស័យសុខាភិបាលនេះ គឺពង្រឹងមូលដ្ឋានអ្នកប្រតិបត្តិ។ ថ្ងៃមុនទៅក្រសួងអប់រំក៏ខ្ញុំនិយាយដែរ។ អាណត្តិនេះគឺអាណត្តិពង្រឹងជាជាងពង្រីក។ ពង្រឹងគឺពង្រឹងមូលដ្ឋាន។ ក្នុងវិស័យអប់រំ យើងពង្រឹងថ្នាក់បឋមដល់ថ្នាក់ទី១២។ វិស័យសុខាភិបាលត្រូវឆ្ពោះទៅមូលដ្ឋានពង្រឹងមណ្ឌលសុខភាព ពេទ្យបង្អែក ហើយផ្គុំគ្នាជាមួយពេទ្យតាមខេត្ត។ នៅរាជធានីភ្នំពេញ វិស័យឯកជនយើងមិនហាមឃាត់ទេ យើងបង្កើតការធ្វើទំនើបកម្មនិងបំពាក់ថ្មីៗ ប៉ុន្តែអាទិភាពគឺរុញការពង្រឹងមណ្ឌលសុខភាព។ តាំងពីរាជរដ្ឋាភិបាលបានបង្កើតមក ខ្ញុំបានឲ្យរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងសុខាភិបាលចុះច្រើនខេត្ត។ គាត់ចុះស្ងាត់ៗ។ ពេលខ្លះ តាមមណ្ឌលសុខភាព នៅម៉ោង ៨ យប់ ទៅគោះទ្វារមណ្ឌលសុខភាព ទៅឆែកមើល សួរនាំផ្ទាល់ … បងប្អូនមានការលំបាកអី ទឹកចិត្តយ៉ាងម៉េច … ពិតណាស់ យើងនៅមានកង្វះខាតជាច្រើន ប៉ុន្តែយើងបានពង្រាយ(មណ្ឌលសុខភាព)ច្រើនហើយ រាប់សិបឆ្នាំនេះ។ រាជរដ្ឋាភិបាលបានយកចិត្តទុកដាក់ក្នុងការកសាងនិងពង្រីកសេវារហូតទៅដល់មូលដ្ឋាន ប៉ុន្តែយើងក៏នៅមានកង្វះខាតមួយចំនួន ដែលត្រូវបំពេញបន្ថែមផងដែរ។
(១៨) កិច្ចការទី១ ក្នុងការពង្រឹងសមត្ថភាពផ្តល់សេវាសុខាភិបាលបឋមនៅមូលដ្ឋាន គឺពង្រាយបុគ្គលិកសមស្រប មានក្រមសីលធម៌ និងទទួលការបណ្តុះបណ្តាលត្រឹមត្រូវ
អាទិភាពក្នុងការកសាងវិធានគន្លឹះនៃវិស័យសុខាភិបាលដែលយើងត្រូវជំរុញនៅក្នុងអាណត្តិនេះ គឺពង្រឹងសមត្ថភាពផ្តល់សេវាសុខាភិបាលបឋមនៅមូលដ្ឋានមណ្ឌលសុខភាព មន្ទីរពេទ្យបង្អែក តាមរយៈ(ការបំពេញ)កិច្ចការ ៣៖ ទី១ ការពង្រាយបុគ្គលិកសមស្រប មានក្រមសីលធម៌ និងទទួលការបណ្ដុះបណ្តាលត្រឹមត្រូវ ទៅជួយបងប្អូន ទៅយកចិត្តទុកដាក់បងប្អូនដើម្បីធ្វើការ … យើងខិតខំរកដំណោះស្រាយដើម្បីធ្វើយ៉ាងណាឲ្យមានតុល្យភាពរវាងតម្រូវការនិងការឆ្លើយតប។ កន្លងទៅយើងមានស្តង់ដាមណ្ឌលសុខភាព។ ខ្ញុំឲ្យគិតឡើងវិញ។ ជួនកាលឃុំខ្លះធំ ឃុំខ្លះតូច។ គិតមើលថាតើឃុំធំ យើងគួរ(ឲ្យមាន)ស្តង់ដាស្មើឃុំតូច ឬយើងត្រូវបង្កើនចំនួនមណ្ឌលសុខភាព។ ជួនកាល ឃុំខ្លះនៅខេត្តកណ្តាលស្មើមួយខេត្តកែបហើយ។ អញ្ចឹងបើយើងឲ្យមានចំនួនប៉ុនគ្នាទៅបម្រើកន្លែងហ្នឹង ក្រែងលោមិនកើត។ ត្រូវពិនិត្យមើល។
ការបណ្តុះបណ្តាល ការពង្រាយ មិនត្រឹមតែត្រូវគិតជាក្របខណ្ឌទេ តែក៏គិតទាំងក្របខណ្ឌកុងត្រា។ បានន័យថា កិច្ចសន្យារយៈពេលខ្លី។ ជួនកាលនៅមូលដ្ឋាន មានវេជ្ជបណ្ឌិតចូលនិវត្ត។ បើយើងរុញវេជ្ជបណ្ឌិតពីកន្លែងនេះទៅកន្លែងឃុំ ក្រែងលោពិបាក តែបើមានវេជ្ជបណ្ឌិតនៅមូលដ្ឋានស្ម័គ្រចិត្តចូល យើង(អាចធ្វើ)កុងត្រាឲ្យធ្វើវេជ្ជបណ្ឌិតនៅប្រចាំមណ្ឌលសុខភាពទៅ។ ជួនកាលមានជំនាញ។ បងប្អូនខ្លះអត់យកក្របខណ្ឌទេ។ ជួនកាលគាត់ហួសអាយុក្របខណ្ឌ តែគាត់នៅជិតកន្លែងនោះ និងមានបំណង។ បើចូលក្របខណ្ឌពិបាក។ យើងកុងត្រារយៈពេលណាមួយទៅជូនគាត់ ហើយកិច្ចការនេះមិនមែនតែពេទ្យមួយទេ ប៉ុន្តែយើងត្រូវមានលក្ខខណ្ឌគ្រប់គ្រាន់។
ខ្ញុំឃើញពេលកូវីដ-១៩ យើងធ្វើបានល្អ។ ពេលដែល(ប្រើប្រាស់)ពេទ្យស្រុក និងពេទ្យខេត្ត យើងចាប់ផ្តើមឲ្យពេទ្យស្ម័គ្រចិត្ត និស្សិតពេទ្យជំនួសចូល។ ប្រភេទជំងឺខ្លះ ថែទាំសុខភាពខ្លះអត់ត្រូវការដុកទ័រទេ។ ខ្ញុំថាភាពបត់បែន … អញ្ចឹងបានផ្តល់គោលការណ៍ឲ្យក្រសួងមុខងារសាធារណៈ ជជែកជាមួយក្រសួងស្ថាប័នជំនាញអប់រំ សុខាភិបាល ជាពិសេសខាងក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច ហិរញ្ញវត្ថុ គិតគូរពីរូបមន្តបែបនេះ។ ក្រសួងស្ថាប័ននៅលើក៏ដូចគ្នា ថ្នាក់ជាតិក៏ដូចគ្នា។ ជួនកាលពេទ្យធ្វើការមួយជីវិតហើយជំនាញហ្នឹង ដល់អាយុចូលនិវត្ត យើង(ធ្វើ)កុងត្រា(ការងារជាមួយគាត់)។ កន្លែងខ្លះ ពេលខ្លះបានស្វយ័តធ្វើរួចទៅហើយ។ យើងបើកច្រក ហើយក្រសួងស្ថាប័នមួយចំនួនក៏ដូចគ្នាដែរ។ កាលខ្ញុំនៅកងទ័ព ខ្ញុំទៅសាលាកងទ័ពរបស់រុស្ស៊ីមួយចំនួន … អ្នកខ្លះអាវធំ សុទ្ធតែទាហាន។ សាលាហ្នឹងអត់ឲ្យអ្នកណាចូលទេ ក្រៅពីទាហាន។ ខ្ញុំថាម៉េចអញ្ចឹង? គេថា ទាំងអស់នេះសុទ្ធតែគ្រូ តែគាត់រឺត្រែត។ គេ(ធ្វើ)កុងត្រា(ឲ្យ)គាត់មក(ធ្វើការ)វិញ។ អញ្ចឹងការរៀបចំមន្រ្តីរបស់យើងគួរគិតគូរពីភាពបត់បែននេះផង។ ការពង្រាយនិងការបំប៉នបន្ថែមត្រូវធ្វើជាប្រចាំ។
(១៩) កិច្ចការទី២ ក្នុងការពង្រឹងសមត្ថភាពផ្តល់សេវាសុខាភិបាលបឋមនៅមូលដ្ឋាន គឺការផ្គត់ផ្គង់ឱសថ សម្ភារបរិក្ខារ និងឧបករណ៍ឲ្យបានគ្រប់គ្រាន់
ទី២ ការផ្គត់ផ្គង់ឱសថ សម្ភារបរិក្ខារ ឧបករណ៍ឲ្យបានគ្រប់គ្រាន់។ ពិតណាស់ ធនធានថវិកាជាតិរបស់យើងមិនអាចមានគ្រប់គ្រាន់ គ្រប់កន្លែងទេ (ដោយសារ)យើងពង្រីកលឿន។ កន្លែងខ្លះ មណ្ឌលសុខភាពខ្លះកសាងឡើងមិនមែននៅក្នុងគម្រោងថវិកាជាតិទេ គឺមានក្រុមសប្បុរសជនជួយកសាង។ ប៉ុន្តែ រដ្ឋត្រូវទទួលភារកិច្ចក្នុងការធានាពេទ្យ ក្នុងការបំពាក់ផ្សេងៗ។ កន្លែងខ្លះ សប្បុរសជនក៏បំពាក់ដែរ តែមិនអាចបំពាក់រហូតទេ។ អាចសប្បុរសជនថាបំពាក់ឧបករណ៍ពីដើម ប៉ុន្តែការធានាចរន្ត ការផ្គត់ផ្គង់ថ្នាំជាចរន្តជាកាតព្វកិច្ចរបស់រដ្ឋ។ ត្រូវពិនិត្យមើលនិងវាយតម្លៃឡើងវិញ អំពីការពង្រាយថ្នាំប្រកបដោយគុណភាព ថ្នាំឲ្យចំគោលដៅ ហើយពិនិត្យមើលថ្នាំខ្លះដែលលែងមានតម្រូវការហើយ យើងអាចកាត់ចេញ ហើយយើងយកទៅពង្រីកថ្នាំណាដែលប្រជាជនត្រូវការឲ្យបានច្រើន។ ឧទាហរណ៍ ថ្នាំលើសឈាម ថ្នាំទឹកនោមផ្អែម ដែលប្រជាពលរដ្ឋត្រូវការ។ ឥឡូវ យើងមានលទ្ធភាពផ្ដល់ឲ្យតែមួយអាទិត្យទេ។ អញ្ចឹងបើសិនយើងអាចកែសម្រួលកាត់ថ្នាំណាដែលមិនចាំបាច់ចេញ យើងអាចពង្រីកលទ្ធភាពផ្ដល់ឲ្យគាត់មួយអាទិត្យទៀតឬយ៉ាងណា? ប្រជាជននៅភ្នំពេញនៅជិតមិនអីទេ តែបើអ្នកនៅឆ្ងាយ ជួនកាលជិះម៉ូតូរាប់រយគីឡូ មកយកថ្នាំមួយអាទិត្យមកយកម្ដង វាពិបាក។ តែខ្ញុំទុកឲ្យអ្នកជំនាញចុះ យើងត្រូវការវាយតម្លៃ ព្រោះកន្លែងខ្លះ គ្រុនចាញ់ពីមុនមក តែឥឡូវលែងមានហើយគ្រុនចាញ់។
យើងពិនិត្យមើលឲ្យចំគោលដៅតែម្ដង ធនធានយើងតិច តែចាយឲ្យចំគោលដៅ ហើយបើចំគោលដៅយើងកុំខ្លាចនឹងធ្វើការ។ ទៅតាមលទ្ធភាពដែលយើងមាន យើងត្រូវបំពាក់ឧបករណ៍ សម្ភារបរិក្ខារដែលយើងអាចមាន។ យើងមិនអាចដាក់ម៉ាស៊ីន CT Scan នៅគ្រប់មណ្ឌលសុខភាពទេ … យើងក៏មិនចាំបាច់មានវះកាត់បេះដូងនៅមណ្ឌលសុខភាពដែរ។ ប៉ុន្តែ ជំងឺបឋម ហើយជាពិសេស ស្របជាមួយនឹងគោលនយោបាយនិងកម្មវិធីសមធម៌ និងការផ្ដល់សេវាបឋមដល់ប្រជាពលរដ្ឋនេះ យើងត្រូវធ្វើយ៉ាងណា។
(២០) កិច្ចការទី៣ ក្នុងការពង្រឹងសមត្ថភាពផ្តល់សេវាសុខាភិបាលបថមនៅមូលដ្ឋាន គឺកែប្រែហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ លើកទឹកចិត្តប្រើ IT និងសុខាភិបាលឌីជីថល
ទី៣ គឺការកែប្រែហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ លើកទឹកចិត្តការប្រើប្រាស់ IT និងសុខាភិបាលឌីជីថលដែលអាចធ្វើទៅបាន … យើងមានហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធឌីជីថលហ្នឹងច្រើនកន្លែងហើយ។ កន្លែងដាច់ឆ្ងាយពិបាកមានសេវាអ៊ិនធើណិត គឺពិបាករក។ សូម្បីតែការវាយតម្លៃប្រជាពលរដ្ឋក្រីក្រ ថ្ងៃមុនឲ្យក្រសួងអប់រំវាយតម្លៃទៅលើកញ្ចប់ថវិកាប្រាក់ឧបត្ថម្ភតំបន់នោះ ឥឡូវវាលែងត្រូវ។ កាលវាយតម្លៃប្រហែល១០ឆ្នាំមុន កន្លែងខ្លះគ្មានផ្លូវទៅដល់។ ឥឡូវផ្លូវសុទ្ធតែបេតុង។ អញ្ចឹង(ត្រូវ)ការគិតគូរក្របខណ្ឌឡើងវិញ។ យើងត្រូវគិតអំពីការកែលម្អហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ ដើម្បីជួយជំរុញនិងបង្កើននូវប្រសិទ្ធភាពការងារ។ ជួនកាល អំពីការវិនិច្ឆ័យរោគ បើនៅភ្នំពេញ យើងធ្វើការជាមួយអ្នកពេទ្យស្រុកបារាំងបាន។ ពេទ្យកាល់ម៉ែត ជួនកាលមានអ្នកជំងឺធ្ងន់ ក្រុមគ្រូពេទ្យអាចពិគ្រោះយោបល់ជាមួយដុកទ័រនៅបារាំង។
អត់មានអ្វីដែលហាមយើងមិនឲ្យធ្វើការពិគ្រោះយោបល់រវាងពេទ្យនៅក្រចេះជាមួយពេទ្យកាល់ម៉ែត ឬពេទ្យនៅកន្លែងនេះ តាមរយៈការប្រើ IT នោះទេ ពិសេស ពេលដែលយើងដាក់ទិសដៅបង្កើនសមត្ថភាពពេទ្យខេត្តរបស់យើង។ ខ្ញុំគិតថា ជំងឺមួយចំនួនគួរតែបង្កើនសមត្ថភាព រឿងបេះដូងអីជាដើម គួរតែមាន ព្រោះជួនកាលដឹកមកភ្នំពេញមិនទាន់ទេ។ ទោះបីផ្លូវល្បឿនលឿនក៏ដោយ។ អញ្ចឹងយើងបង្កើនសមត្ថភាពតាមខេត្ត ហើយតាមមូលដ្ឋាន តាមមណ្ឌលសុខភាព … អញ្ចឹងយើងធ្វើជាជំហានៗ។ ប៉ុន្តែជាមូលដ្ឋាន ចក្ខុវិស័យ និងទិសដៅគឺពង្រឹងមូលដ្ឋាននៃការដោះស្រាយ ការផ្តល់សេវាបឋមជូនប្រជាពលរដ្ឋ ហើយអាណត្តិនេះ ដែលខ្ញុំថាពង្រឹងគ្រឹះ គឺគ្រឹះសុខាភិបាល មណ្ឌលសុខភាព ពេទ្យបង្អែកស្រុកនិងមន្ទីរពេទ្យខេត្ត …។
(២១) វិស័យឯកជន និងរដ្ឋគឺជាដៃគូមិនមែនជាសត្រូវទេ
កសាងភាពជាដៃគូរឹងមាំរវាងវិស័យសុខាភិបាលសាធារណៈនិងឯកជន ដើម្បីធ្វើឲ្យទទួលបានសេវាថែទាំសុខភាព គុណភាព សុវត្ថិភាព និងប្រសិទ្ធភាពល្អ ឲ្យគ្រប់វិស័យទាំងអស់។ ពិតណាស់ រដ្ឋបានផ្តល់គោលនយោបាយជួយគាំពារសុខភាពប្រជាពលរដ្ឋច្រើន ហើយកាន់តែរីក ប៉ុន្តែមិនមែនបានន័យថារដ្ឋជាអ្នកដើរតួនៅក្នុងការផ្តល់សេវាសម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋនៅក្នុងគោលនយោបាយទាំងអស់ទេ។ នៅក្នុងគោលនយោបាយពង្រីកនេះ ក៏មានការប្រើប្រាស់នូវវិស័យឯកជន ជាពិសេសតាមរយៈនូវការពង្រីកនូវកម្មវិធី ប.ស.ស ដែលជាផ្នែកមួយទៀតនៃការពង្រីកការគ្របដណ្តប់នៃសេវាសុខាភិបាលរបស់យើងផងដែរ។ អញ្ចឹងវិស័យឯកជននិងរដ្ឋគឺជាដៃគូមិនមែនជាសត្រូវទេ។ ក្នុងវិស័យសុខាភិបាលនិងគ្រប់វិស័យទាំងអស់រដ្ឋ ខ្ញុំចង់ឃើញភាពជាដៃគូរវាងរដ្ឋនិងឯកជនកាន់តែត្រូវបានពង្រឹង ក្រោមពាក្យស្លោក «រួមគិត រួមធ្វើ រួមទទួលខុសត្រូវ»។ នេះគឺជាអ្វីដែលយើងធ្វើបាន។ មិនមែនគ្រាន់តែរួមគិតហើយលើកសំណើទេ តែរួមធ្វើផង ហើយរួមទទួលខុសត្រូវ។
វិស័យឯកជនគឺដើរតួនាទីសំខាន់ណាស់នៅក្នុងការពង្រីកនូវវិសាលភាព និងសមត្ថភាពព្យាបាលដល់ប្រជាពលរដ្ឋ ជាពិសេសនៅទីប្រជុំជន។ រាជធានីភ្នំពេញ យើងមានគ្លីនិកឯកជន មានបន្ទប់ពិគ្រោះជំងឺ មានទាំងពេទ្យវិនិយោគពីក្រៅប្រទេសនិងដៃគូមកចូលរួម។ យើងចង់បានការដើរតួនាទីនេះ។ អញ្ចឹងការពង្រឹងនូវតួនាទីរបស់វិស័យឯកជនដើម្បីចូលរួមនៅក្នុងកិច្ចការងារនេះសំខាន់ណាស់។ ខ្ញុំក៏សុំលើកទឹកចិត្តឲ្យក្រសួងសុខាភិបាលមានការប្រទាក់ក្រឡាគ្នាជាមួយវិស័យឯកជន។ ខ្ញុំឃើញឯកឧត្តមអតីតរដ្ឋមន្ត្រី ធ្វើការច្រើនជាមួយវិស័យឯកជនក្នុងការកំណត់ទិសដៅដែលយើងបានដើរពីដំបូងឡើយ រហូតដល់រីកចម្រើនបានប៉ុណ្ណេះ។ ឥឡូវ ឯកឧត្តមរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងសុខាភិបាលក៏បានរុញគោលការណ៍បន្ថែមទៀតដើម្បីធ្វើម៉េចឲ្យបងប្អូនក្នុងវិស័យឯកជន មិនថាលក្ខណៈជាបុគ្គលស្វ័យនិយោជន៍ (បើកសេវា)ពិគ្រោះយោបល់ ឬមួយជាមន្ទីរពេទ្យឯកជន ឬគ្លីនិកឯកជននោះទេ ចូលរួមជាមួយគ្នា ដើម្បីឈ្នះៗទាំងអស់គ្នា។
(២២) សុវត្ថិភាពចំណីអាហារ និងថ្នាំសង្កូវ ជាកិច្ចការសំខាន់ណាស់
ធ្វើយ៉ាងណាឲ្យមានការទុកចិត្តរវាងរដ្ឋនិងវិស័យឯកជន។ ភារកិច្ចរបស់រដ្ឋគឺគាំទ្រដល់គោលដៅផ្តល់សេវាដល់ប្រជាពលរដ្ឋ។ អ្នកដែលឈឺឲ្យជា អ្នកដែលមិនទាន់ឈឺ ឲ្យគាត់មានកម្លាំង ប៉ូវសុខភាព កុំឲ្យឈឺ ឲ្យកាន់តែរឹងមាំ … រឿងសុវត្ថិភាពចំណីអាហារ និងរឿងសុវត្ថិភាពថ្នាំសង្កូវនេះ ជាកិច្ចការសំខាន់ណាស់។ អត់មាននរណាម្នាក់ជាអ្នកផ្គត់ផ្គង់ទាំងអស់ទេ។ អ្នកផ្គត់ផ្គង់ក៏ជាអ្នកប្រើប្រាស់ដែរ។ អញ្ចឹងគ្រប់គ្នាជាអ្នកប្រើប្រាស់ ជាអ្នកហូបអាហារ ជាអ្នកហូបថ្នាំ។ អញ្ចឹងទាំងអស់គ្នាប្រាកដជាគិតហើយថា តើអ្វីដែលខ្ញុំទិញពីផ្សារមកហូបមានសុវត្ថិភាពទេ? អ្វីដែលខ្ញុំយកមកពី Pharmacy ពីពេទ្យដែលឲ្យមក ពីមណ្ឌលសុខភាព តើដាក់ទៅហូបទៅវាជួយខ្ញុំមួយ(មុខឬ)វាបង្កើតអីផ្សេងទៀតអត់? អញ្ចឹង ការរួមគ្នានេះ ខ្ញុំគិតថាទាំងអ្នកលក់ទាំងអ្នកទិញ ទាំងរដ្ឋាភិបាល សុទ្ធតែមានឆន្ទៈគោលដៅតែមួយទេ។
ពិតណាស់ យើងនៅមានចន្លោះប្រហោងនិងការងារដែលត្រូវធ្វើពិគ្រោះគ្នាឡើងវិញ។ កន្លងទៅថ្មីៗនេះក៏មានការអនុវត្តវិធានការមួយចំនួនរបស់ក្រសួងសុខាភិបាលលើអ្នកពាក់ព័ន្ធមួយចំនួនដែលលក់ផលិតផលប៉ះពាល់ទៅដល់សុខភាពប្រជាពលរដ្ឋក្រោយពីមានការណែនាំ។ ពិតណាស់ ការអនុវត្តនូវវិធានការតឹងរ៉ឹងដើម្បីសុខភាពទាំងអស់គ្នាជាការចាំបាច់ ប៉ុន្តែត្រូវមានភាពបត់បែន ត្រូវមានភាពសហការគ្នា។ ខ្ញុំមិនចង់ឃើញថារដ្ឋដើរតួនាទីកាន់ដំបងទេ។ រដ្ឋជាអ្នកគាំទ្រ ជាអ្នកលើកទឹកចិត្តវិស័យឯកជន ដើម្បីបងប្អូនអាជីវករ និងអ្នកដែលប្រកបរបរលក់អាហារ លក់ចំណី លក់ថ្នាំដោយប្រសិទ្ធភាព … អ្នកដែលទិញទៅប្រើគឺមិនមានបញ្ហាបន្ថែម។ អញ្ចឹងរដ្ឋត្រូវធ្វើយ៉ាងណាដើម្បីរកភាពជាដៃគូ និងបង្កើនការទទួលខុសត្រូវរបស់វិស័យឯកជន ឲ្យគាត់ចូលរួមនៅក្នុងការអនុវត្តតាមគណៈផ្សេងៗ តាមសមាគមផ្សេងៗ។ បើសិនជាវិស័យឯកជនតាមសមាគម តាមគណៈជំនាញផ្សេងៗ ក្រសួងសុខាភិបាលអាចដើរតួនាទីដើម្បីអប់រំណែនាំ ដើម្បីយើងពង្រឹងនៅក្នុងវិស័យនេះ ហើយមានការចូលរួមររបស់បងប្អូនដែលលក់ដូរ យើងនឹងឈានទៅដល់ស្ថានភាពឈ្នះៗទាំងអស់គ្នា។
ខ្ញុំសូមអំពាវនាវដល់បងប្អូនទាំងអស់ រាជរដ្ឋាភិបាលមិនចាត់ទុកបងប្អូនជាសត្រូវទេ។ ផ្ទុយទៅវិញរាជរដ្ឋាភិបាលចាត់ទុកបងប្អូនអាជីវករ ចាត់ទុកបងប្អូនអ្នកលក់ទាំងអនឡាញ ទាំងចំណីអាហារ ទាំងថ្នាំគឺជាដៃគូ ហើយជាគោលដៅដែលរដ្ឋត្រូវជួយដូចគ្នា។ តែយើងត្រូវរួមគ្នាដើម្បីធ្វើដើម្បីផលប្រយោជន៍រួមទាំងអស់គ្នា។ ដូចខ្ញុំនិយាយអញ្ចឹង អត់មាននរណាលក់គ្រប់មុខ ហូបគ្រប់មុខទេ។ សូម្បីតែអ្នកខ្លះគាត់មានដីគាត់ដាំបន្លែក៏ដោយ គាត់ចិញ្ចឹមសត្វដោយខ្លួនឯងក៏ដោយ ប៉ុន្តែនៅតែមានពេលទៅហូបនៅកន្លែងណាផ្សេង ឬពេលឈឺត្រូវប្រើថ្នាំប្រើអី។ អញ្ចឹងខ្ញុំគិតថាការផ្គុំគ្នានិងការសហការគ្នានេះ ការយកចិត្តទុកដាក់នៅក្នុងការអប់រំបណ្តុះបណ្តាលផ្តល់ការគាំទ្រទៅដល់វិស័យឯកជន ការបណ្តុះបណ្តាល ជួនកាលគាត់ត្រូវការជំនាញបច្ចេកទេស ជំនាញអីផ្សេងៗ សូមឲ្យក្រសួងសុខាភិបាលធ្វើការជាមួយគណៈ ជាមួយសមាគមដើម្បីយើងជួយគាត់។បងប្អូនភាគច្រើនលក់ផលិតផលតាមអនឡាញ ពួកគាត់នៅក្រៅប្រព័ន្ធ។ ប៉ុន្មានថ្ងៃមុនខ្ញុំប្រកាសគោលនយោបាយដើម្បីជួយអ្នកក្រៅប្រព័ន្ធឲ្យចូលក្នុងប្រព័ន្ធ ក៏មានអ្នកលក់អាហារបំប៉ន លក់អីដូចគ្នាដែរ។ គាត់ក៏ត្រូវការជួយការតម្រង់ទិសដែរ។ យើងចង់បានការចូលរួមដើម្បីបង្កើនលទ្ធភាពស្រាវជ្រាវរកផលិតផលសម្បូរបែបឲ្យបងប្អូនប្រជាពលរដ្ឋរបស់យើង។ បើឲ្យតែរដ្ឋចេញ គឺចេញបានតែប៉ុន្មានម៉ូដ ប៉ុន្តែបើឲ្យឯកជនអាចស្រាវជ្រាវ បានផលិតផលច្រើន តែត្រូវមានលក្ខខណ្ឌថា បានសម្បូរបែបតែត្រូវមានគុណភាពផង ហើយតម្លៃសមរម្យដើម្បីធ្វើបាន …។
សុវត្ថិភាពចំណីអាហារ និងថ្នាំនេះ គឺខ្ញុំសុំឲ្យស្ថាប័នដែលពាក់ព័ន្ធ ក្នុងនោះមានក្រសួងមហាផ្ទៃ ក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម ក្រសួងសុខាភិបាល អគ្គនាយកដ្ឋានគយ និងរដ្ឋាករ ពិនិត្យនិងវាយតម្លៃឡើងវិញនូវយន្តការដែលមានស្រាប់។ យើងគិតគូរក្នុងក្របខណ្ឌដាក់ចេញនូវគោលនយោបាយឬយន្តការណាមួយ ដើម្បីប្រសិទ្ធភាព។ (ធ្វើ)រួមគ្នា កុំធ្វើដាច់ដោយដុំ ដើម្បីកាន់តែមានប្រសិទ្ធភាព។ យើងត្រូវការបងប្អូននៅក្នុងវិស័យឯកជននិងរដ្ឋចូលរួម មិនមែនដើម្បីចាប់បងប្អូនទេ ប៉ុន្តែដើម្បីជួយពង្រឹងក្នុងវិស័យសុខាភិបាលទាំងអស់គ្នា ជួយបងប្អូនឲ្យប្រកបរបរបានដោយមិនមានការភ័យខ្លាច។ ការអនុវត្តនូវវិធានផ្សេងៗ ខ្ញុំបានឲ្យក្រសួងសុខាភិបាលធ្វើដោយទទួលខុសត្រូវ ធ្វើដោយភាពបត់បែន ធ្វើដោយមានការសហការលើកទឹកចិត្ត ប៉ុន្តែ មិនមែនលើកទឹកចិត្តឲ្យខុសទេ។ ទឹកចិត្តកែតម្រូវឲ្យបាន។
(២៣) សូមវិស័យឯកជន សមាគម រួមជាមួយរដ្ឋ ជួយតម្រង់ទិស សម្របសម្រួល ទិតៀន និងកែលម្អ ដើម្បីអ្នកលក់ក៏ឈ្នះ អ្នកប្រើប្រាស់ក៏ឈ្នះ រដ្ឋក៏ឈ្នះ
អភិក្រមទាំង ៥ របស់យើង ឆ្លុះកញ្ចក់ ងូតទឹក ដុសក្អែល ព្យាបាល និងវះកាត់។ វះកាត់ក្រោយនេះ ខ្ញុំមិនចង់ឲ្យមានទេ។ វាជាកត្តាចុងក្រោយបំផុត។ សូម្បីថ្ងៃមុន ដល់ទៅត្រូវបិទនិងដកអាជ្ញាបណ្ណកន្លែងណាមួយ វាជាវិធានការចុងក្រោយបំផុត ក្រោយពីក្រសួងបានណែនាំថាថ្នាំហ្នឹងវាប៉ះពាល់សុខភាពប្រជាពលរដ្ឋ។ ហូបយូរទៅវាប៉ះពាល់ដល់តម្រងនោមដល់អី។ បានហៅវិធានការមកណែនាំជាមួយក្រុមហ៊ុនបានអនុវត្តឯកភាពគ្នាហើយ ព្រមដកចេញ។ ក្រោយមកមិនបានធ្វើ ក៏ឈានដល់ការបិទ។ យើងត្រូវជួយទាំងពីរ តែជួយធំបំផុតជួយអ្នកប្រើប្រាស់ ជួយប្រជាពលរដ្ឋ។ អញ្ចឹងយើងត្រូវតែអារកាត់មួយ តែយើងមិនចង់ដល់ហ្នឹង។ អញ្ចឹងវិធានការអភិក្រម ៤ ដែលចង់បាននេះ គឺសុំធ្វើម៉េច គឺអភិក្រមធ្វើខ្លួនឯង ស្វ័យខ្លួនឯង ស្វ័យឆ្លុះកញ្ចក់។ ឆ្លុះកញ្ចក់នេះ ខ្ញុំប្រាប់ថា ឆ្លុះកញ្ចក់យើងមើលឃើញតែពីមុខទេ មែនទេ? ពេលខ្លះត្រូវការអ្នកផ្សេងមកប្រាប់យើងថា នៅក្រោយមានស្នាមដីប្រឡាក់ដែរ … រដ្ឋាភិបាលបានដើរតួនាទីមួយហើយ តែខ្ញុំចង់ឃើញវិស័យឯកជន និងបងប្អូននៅក្នុងសមាគមនានា ជាអ្នកដើរតួក្នុងការប្រាប់វិញល្អជាង។ ជួយណែនាំ ជួយតម្រង់ទិស ជួយសម្របសម្រួលការអនុវត្ត រដ្ឋដកខ្លួនថយមក ជួយពង្រឹងគ្នា ជួយណែនាំគ្នា ជាជំហានៗ ជួយតម្រូវគ្នា ជួយស្វ័យទិតៀន ជួយស្វ័យកែលម្អឲ្យកាន់តែច្រើនកាន់តែល្អ ក្នុងពេលហ្នឹងដៃគូរវាងរដ្ឋនិងឯកជន ដើម្បីប្រជាពលរដ្ឋយើង ដើម្បីសុខភាពប្រជាពលរដ្ឋយើង និងដំណើរការទាំងអស់គ្នាគឺជាអ្នកឈ្នះ។ អ្នកលក់ផលិតផលក៏ឈ្នះ ប្រជាពលរដ្ឋអ្នកប្រើប្រាស់ក៏ឈ្នះ រដ្ឋក៏ឈ្នះ។
ហ្នឹងហើយដែលខ្ញុំឃើញនូវរូបមន្តភាពជាដៃគូរវាងរដ្ឋនិងវិស័យឯកជន ទាក់ទងនឹងរឿងសុវត្ថិភាពថ្នាំសង្កូវ និងអាហារ។ ការកែសម្រួលរៀបចំយន្តការរបស់រដ្ឋទៅថ្ងៃក្រោយ ធ្វើយ៉ាងណាឲ្យមានភាពបត់បែន តែកុំឲ្យជាបន្ទុក។ បើសិនជាបន្ទុក ដូចខ្ញុំប្រកាសថ្ងៃមុនដាក់ឲ្យប្រើនូវគោលនយោបាយដើម្បីជួយសេដ្ឋកិច្ចក្រៅប្រព័ន្ធ បើសិនជាគាត់ចូលមកក្នុងប្រព័ន្ធ ហើយជាបន្ទុកធ្ងន់ គាត់មិនចូលទេ។ បើគាត់មិនចូល យើងមិនដឹងជួយយ៉ាងម៉េច។ រដ្ឋត្រូវចាត់ទុកប្រជាពលរដ្ឋយើង អាជីវករ អ្នកលក់ដូរទាំងអស់ មិនថាក្នុងឬក្រៅប្រព័ន្ធជាដៃគូ ជា avatar របស់យើង ដើម្បីជួយក្នុងការផ្ដល់សុខភាពដល់ប្រជាពលរដ្ឋ។ អញ្ចឹងការរៀបចំយន្តការទាំងអស់ ត្រូវឲ្យមានភាពសាមញ្ញ ប្រសិទ្ធភាព និងជួយជំរុញលើកទឹកចិត្ត និងដាក់បន្ទុកទាបបំផុតក្នុងការអនុវត្តអនុលោមភាព …។
ពេលដែលរៀបចំយន្តការពិនិត្យហ្នឹង ត្រូវយកចិត្តទុកដាក់ទៅលើការអនុវត្ត។ ការអនុវត្តនេះ គឺជាអ្វីដែលយើងត្រូវយកចិត្តទុកដាក់ឲ្យមែនទែន ព្រោះកត្តាសំខាន់បំផុតមិនមែនខ្វះវិធីសាស្រ្ត ខ្វះការគិតគូរទេ ប៉ុន្តែការអនុវត្តពេលខ្លះមិនបានគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ ឬអនុវត្តលើស ដែលនាំឲ្យមានបន្ទុក នេះជាបញ្ហា។ អញ្ចឹងយើងត្រូវធ្វើយ៉ាងណាឲ្យទាំងអនុវត្តឲ្យមានយល់ក្របខណ្ឌច្បាស់លាស់ ដែនកំណត់ច្បាស់លាស់ដើម្បីជាការជួយ។ នេះ(ជាអ្វី)ដែលខ្ញុំនិយាយ(ពី)ផែនការត្រូវគិតគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ វិធានការអនុវត្តផែនការនោះត្រូវមានផ្អែកលើមូលដ្ឋានច្បាស់លាស់ ជាក់ស្ដែង និងទី៣ សមត្ថភាព របៀបរបបការងារ និងមន្ត្រីអនុវត្ត ក៏ដូចជាអ្នកពាក់ព័ន្ធទាំងអស់ ទាំងវិស័យឯកជន ត្រូវមានសមត្ថភាព និងការទទួលខុសត្រូវ។
កុំថាតែមនុស្សលោក សូម្បីតែទេវតាក៏ត្រូវការសោយដែរ។ ចូលឆ្នាំម្ដងៗ យើងធ្វើចង្ហាន់ថ្វាយដាក់ជំនាងផ្ទះ យើងដាក់ផ្លែឈើ បើចូលឆ្នាំចិនវិញឥឡូវ។ បងប្អូនប្រហែលជាកាត់ចិនទាំងអស់ហើយ។ សែនដាក់សុទ្ធតែជ្រូកខ្វៃ សូម្បីតែអ្នកតាក៏ត្រូវការសោយដែរ។ អញ្ចឹង សុវត្ថិភាពចំណីអាហារសូម្បីអ្នកតាក៏គាត់ត្រូវការគិតគូរ … ខ្ញុំចង់ធ្វើ(ឲ្យ)បានតាមរយៈភាពជាដៃគូ ឲ្យមានការចូលរួម និងការស្វ័យទទួលខុសត្រូវរបស់វិស័យឯកជន បងប្អូនស្វែងយល់តាមរយៈសមាគម តាមរយៈគណៈផ្សេងៗដើម្បីពង្រឹងតួនាទីរបស់គាត់ជួយក្រសួងស្ថាប័ន។ យន្តការរបស់រដ្ឋដើរតួនាទីគ្រាន់តែជួយគាំទ្រពីក្រោយទេ។ យូរៗម្តងនៅពេលដែលយន្តការសម្របសម្រួលផ្ទៃក្នុងរបស់គាត់លែងដើរ បានយើងចូលអនុវត្ត កាត់បន្ថយ ធ្វើយ៉ាងណាលើកទឹកចិត្តឲ្យមានការរីកចម្រើន។ ខ្ញុំគិតថាវិស័យឯកជនជំនាញមួយៗស្គាល់ច្បាស់ យល់ច្បាស់អំពីតម្រូវការជាក់ស្តែងរបស់បងប្អូននៅក្នុងវិស័យនោះ។
រដ្ឋគឺមានកាតព្វកិច្ចនៅក្នុងការដាក់ចេញនូវគោលការណ៍មួយចំនួនដើម្បីធានានូវសង្គតិភាព ធានានូវសុវត្ថិភាព ធានានូវសុខភាពប្រជាពលរដ្ឋ និងធានានូវការរីកលូតលាស់របស់ប្រជាពលរដ្ឋគ្រប់វិស័យ។ រឿងនេះ ខ្ញុំសុំបញ្ជាក់ពាក់ព័ន្ធទៅនឹងរឿងសុវត្ថិភាពចំណីអាហារ និងថ្នាំសង្កូវ គឺជាអាទិភាពមួយដែលត្រូវបន្ត។ យើងបានធ្វើច្រើនហើយកន្លងមក ប៉ុន្តែនៅមានបញ្ហា យើងនឹងបន្តធ្វើតទៅទៀត។ ខ្ញុំសូមអំពាវនាវធ្វើសាជាថ្មី ជូនដល់បងប្អូនរបស់យើង។ ខ្ញុំអរគុណណាស់ចំពោះការចូលរួមរបស់បងប្អូននៅក្នុងការគិតគូរពីសុខភាពរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ ទៅខំរកផលិតផលផ្សេងៗ ស្រាវជ្រាវពីក្រៅប្រទេសដើម្បីយកមកទាំងអាហារបំប៉នទាំងស្អីៗ ប៉ុន្តែក៏សុំឲ្យមានការចូលរួមនូវអ្វីដែលយើងយកមកនេះ។ ចូលរួមជាមួយនឹងក្រសួង មន្ទីរដើម្បីយើងធ្វើយ៉ាងម៉េចធានានូវសុវត្ថិភាព។ ខ្ញុំជឿបងប្អូនទាំងអស់គ្នាដែលលក់ ប្រាកដជាចង់បានជោគជ័យយូរអង្វែង ចង់បានអតិថិជនដែលនៅជាមួយយើង ១០ ឬ២០ ទៅ ៣០ ឆ្នាំ។ ពេលខ្លះទំនិញច្រើនមុខពេកក៏មានការលំបាក។ អញ្ចឹងបានក្រសួងសុខាភិបាលពិនិត្យក្នុងការជួយកម្រិតណាមួយ ផ្តល់ជំនាញ ផ្ដល់ការគាំទ្រ ជំនួយបច្ចេកទេសដល់បងប្អូន ដើម្បីយើងរួមគ្នា ហើយកិច្ចការងារនេះ គឺជាកិច្ចការសំខាន់។
[បញ្ចប់សេចក្តីអធិប្បាយ ៣]
មុននឹងបញ្ចប់នេះ ខ្ញុំសូមផ្តល់នូវអនុសាសន៍មួយចំនួន ជូនថ្នាក់ដឹកនាំ និងមន្រ្តីគ្រប់លំដាប់ថ្នាក់នៃក្រសួងសុខាភិបាល ព្រមទាំងក្រសួងស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ និងរដ្ឋបាលថ្នាក់ក្រោមជាតិដើម្បីយកទៅអនុវត្តដូចខាងក្រោម ៖
(ទី១) ក្រសួងសុខាភិបាលត្រូវគិតគូរ និងយកចិត្តទុកដាក់ ក្នុងការលើកកម្ពស់គុណភាព សេវាសុខាភិបាល និងថ្នាក់ក្រោមជាតិ ជាពិសេស ពង្រឹងមណ្ឌលសុខភាព និងពេទ្យបង្អែកដើម្បីផ្តល់សេវាមូលដ្ឋានជូនពលរដ្ឋ ក៏ដូចជាពង្រឹងមន្ទីរពេទ្យខេត្តឲ្យក្លាយទៅជាមន្ទីរពេទ្យឈានមុខដែលមានសមត្ថភាពខ្ពស់ សមមូលជាមួយនឹងមន្ទីរពេទ្យនៅរាជធានីភ្នំពេញ នៅក្នុងការពិនិត្យការព្យាបាលជំងឺ និងការផ្តល់សេវាសុខភាព សេវាសុខាភិបាលនានា សម្រាប់បង្កើនប្រសិទ្ធភាពនៃការផ្តល់សេវាសុខាភិបាលផង និងកាត់បន្ថយចំណាយក្នុងការធ្វើដំណើរមកទទួលសេវារបស់ប្រជាជនផង។
ទី២ ខ្ញុំសូមលើកទឹកចិត្តឲ្យបន្តលើកកម្ពស់ ការពង្រឹងកិច្ចសហការរវាងក្រសួងនិងស្ថាប័នដើម្បីធានាប្រសិទ្ធភាពនៃការអនុវត្តកម្មវិធីមូលនិធិសមធម៌ សម្រាប់គ្រួសារក្រីក្រ និងគម្រោងបេឡាសន្តិសុខសង្គម ផ្នែកថែទាំសុខភាព ជាពិសេសត្រូវធានាឲ្យបានថាគ្មានប្រជាពលរដ្ឋណាម្នាក់ត្រូវបានបដិសេធការទទួលបានសេវាថែទាំសុខភាពដោយសារតែគ្មានលទ្ធភាពបង់ថ្លៃសេវានោះឡើយ។
ទី៣ ក្រសួងសុខាភិបាលត្រូវពង្រឹងឲ្យបានជាអតិបរមានូវយន្តការដោយផ្តល់ដោយសុខាភិបាលទាំងរដ្ឋ និងឯកជន ក៏ដូចជាការពង្រឹងការបណ្តុះបណ្តាលជំនាញទាំងផ្នែកសុខាភិបាល និងជំនាញទន់។ ខ្ញុំសូមលើកទឹកចិត្តដល់មន្រ្តីសុខាភិបាល វេជ្ជបណ្ឌិត គ្រូពេទ្យ បុគ្គលិកថែទាំវេជ្ជសាស្រ្តទាំងអស់សូមបង្កើនការយកចិត្តទុកដាក់ខ្ពស់។ ជាពិសេសការធ្វើអាទិភាវូបនីយកម្មលើការសង្រ្គោះជីវិតមនុស្សលើសពីអ្វីៗទាំងអស់ ប្រកាន់ខ្ជាប់ក្រមសីលធម៌អាជីព ព្រោះថាអាជីពជាចម្បងរបស់អ្នកទាំងអស់គ្នាគឺការសង្រ្គោះជីវិតប្រជាពលរដ្ឋទូទៅ ដែលខ្ញុំហៅថាជាអាជីពទេវតា តម្រូវឲ្យធ្វើព្យាបាលប្រកបដោយទឹកចិត្តបរិសុទ្ធ គោរពស្រលាញ់អ្នកជំងឺ និងអ្នកទទួលសេវាសុខាភិបាលដូចជាសមាជិកក្រុមគ្រួសាររបស់ខ្លួន។
ទី៤ ក្រសួងសុខាភិបាលត្រូវសហការជាមួយក្រសួងស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធជាពិសេសក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម ក្រសួងមហាផ្ទៃ ក្រសួងអប់រំ យុវជន និងកីឡា និងអគ្គនាយកដ្ឋានគយរដ្ឋាករកម្ពុជា ក៏ដូចជាក្រសួងស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធដទៃទៀត រួមគ្នាកំណត់សកម្មភាពជាក់លាក់ដើម្បីទប់ស្កាត់ និងពង្រឹងការគ្រប់គ្រងការផលិត ការកែច្នៃ និងការនាំចូលនូវម្ហូបអាហារនិងគ្រឿងបរិភាគ ក៏ដូចជាថ្នាំសង្កូវដែលមានផលប៉ះពាល់អវិជ្ជមានដល់សុខភាពប្រជាជនយើង។ យន្តការអន្តរក្រសួងនេះ ក៏ត្រូវជំរុញការផ្សព្វផ្សាយ និងការអប់រំលើម្ហូបអាហារ គ្រឿងបរិភាគដែលផលប៉ះពាល់អវិជ្ជមានទាំងនោះ ព្រោះពួកយើងមិនចង់ឃើញសុខភាពដ៏មានតម្លៃរបស់ប្រជាពលរដ្ឋយើងត្រូវបានបំផ្លាញដោយសារតែម្ហូបអាហារ គ្រឿងបរិភោគ និងថ្នាំសង្កូវដែលគ្មានគុណភាពនោះទេ។
ទី៥ ក្រសួងសុខាភិបាលត្រូវសហការជាមួយក្រសួងប្រៃសណីយ៍ និងទូរគមនាគមន៍ ក្នុងក្របខណ្ឌនៃគណកម្មាធិការរដ្ឋបាល digital ដើម្បីពន្លឿនការប្រើប្រាស់ប្រព័ន្ធ digital នៅក្នុងវិស័យសុខាភិបាលទាំងមូល។ ជាពិសេសនៅគ្រប់មន្ទីរពេទ្យថ្នាក់ជាតិនិងក្រោមជាតិ ព្រមទាំងជំរុញការបណ្តុះបណ្តាលឲ្យវេជ្ជបណ្ឌិត គ្រូពេទ្យ មន្រ្តីសុខាភិបាលទាំងអស់ ឲ្យចេះប្រើប្រាស់បច្ចេកវិទ្យាផ្នែកសុខាភិបាលទូលំទូលាយ។
ទី៦ ក្រៅពីចំណុច ៥ ខាងលើ ខ្ញុំសូមស្នើដល់ក្រសួងសុខាភិបាលសហការជាមួយនឹងក្រសួងស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធដទៃទៀតតាមរយៈក្រុមប្រឹក្សាជាតិគាំពារសង្គម ដើម្បីពន្លឿនការដាក់ចេញនូវផែនទីបង្ហាញផ្លូវឆ្ពោះទៅការគ្របដណ្តប់សុខភាពជាសកលនៅកម្ពុជា។ ផែនទីបង្ហាញផ្លូវនេះចាំបាច់ត្រូវមានសង្គតិភាពជាមួយនឹងក្របខណ្ឌគោលនយោបាយនិងយុទ្ធសាស្រ្តដទៃទៀតជាពិសេសយុទ្ធសាស្រ្តជាតិស្តីពីការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចក្រៅប្រព័ន្ធដែលទើបបានដាក់ចេញ។ អាទិភាពចម្បងបំផុតត្រូវផ្តល់ទៅលើការសម្របសម្រួលការលំបាករបស់ប្រជាជនខណៈដែលពួកគាត់ទទួលបាននូវសេវាសុខាភិបាលមួយប្រកបដោយគុណភាព។
អង្គពិធីទាំងមូលជាទីមេត្រី!
ជាទីបញ្ចប់ជាមួយនឹងការប្រកាសដាក់ឲ្យប្រើប្រាស់ជាផ្លូវការនូវមន្ទីរពេទ្យជាតិតេជោសន្តិភាព និងការប្រកាសដាក់ឲ្យអនុវត្តជាផ្លូវការនូវការពង្រីកវិសាលភាពមូលនិធិសមធម៌សុខាភិបាលដល់គ្រួសារងាយរងហានិភ័យពេលនេះ។ ខ្ញុំសូមជូនពរឯកឧត្តម លោកជំទាវ អស់លោក លោកស្រី សុខភាពល្អ សូមប្រកបពុទ្ធពរ និងពរ ៥ ប្រការ គឺអាយុ វណ្ណៈ សុខៈ ពលៈ និងបដិភានៈ កុំបីឃ្លៀងឃ្លាតឡើយ។ ថ្ងៃនេះ ក៏មាននាំមកជាមួយសម្រាប់និស្សិតពេទ្យដែលចូលរួមក្នុងអង្គពីធី ៤០០ នាក់ ម្នាក់ៗថវិកា ២ ម៉ឺនរៀល បុគ្គលិកសុខាភិបាល និងក្រុមគ្រូពេទ្យ ៦៩៨ នាក់ ម្នាក់ៗថវិកា ១០ ម៉ឺនរៀល ជូនអ្នកជំងឺកំពុងសម្រាកព្យាបាល ១៨៩ នាក់ ម្នាក់ៗថវិកា ២០ ម៉ឺនរៀល។ ជូនក្រុមគ្រូពេទ្យប្រចាំការក្នុងអង្គពិធីថវិកា ៣ លានរៀល និងជូនមន្ទីរពេទ្យជាតិតេជោសន្តិភាពថវិកា ២០ លានរៀលផងដែរ៕
************
Selected Comments Samdech Moha Bovor Thipadei Hun Manet, inaugural speech of the Techo Santepheap National Hospital
[Selected unofficial translation]
(1) Do not leave any person without access to healthcare
[…] According to the report of HE Chheang Ra, Minister of Health, the Techo Santepheap National Hospital (TSNH) is the largest hospital in Cambodia with nearly 10,000 beds and equipped with international standard equipment […] today’s achievements will contribute to strengthening the quality and scope of health services as well as the Royal Government’s attention to public health and welfare in line with the slogan “leaving no one without access to health care” […]
Why did we build such a big hospital at this stage? Samdech Techo has affirmed already his vision for this place to be the basis for solving health problems both immediate and strategic […] when the Covid-19 erupted in the community, when people started to worry, the Royal Government exercise care to protect and to save the lives of people who are sick and affected […] and to prevent the pandemic from spreading to others, including within the hospitals […]
We were forced to set up temporary locations […] everywhere in the world, they set up primary hospitals to prevent the pandemic from spreading […] we need more voluntary doctors […] it is based on (these necessities that) we built and equipped (this Techo Santepheap National Hospital). As Covid-19 is gone, what is the necessity to prepare such (a hospital)? […] even if Covid-19 or an infectious disease is unlikely to happen in another 100 years […] or if it happens even 1%, we must (have the means and the infrastructure to) protect the lives of the people because people’s lives must come first […]
(2) TSNH provides multidisciplinary services and eventual preparedness
The organization of the TSNH is strategic, solves problems and provides multidisciplinary services to the people […] we have talked about the need for subways, but the people’s need is not only infrastructure and roads. The most important need is health. This lifestyle and health are requirements. Thus, the establishment of this large-scale hospital is a long-term strategy for solving the problems of (population) growth and pandemic diseases […] we had met already the pandemic challenges in 2020 and 2021 […]
[…] (Such large hospital) here helps relieve the burden of other hospitals in Phnom Penh […] this is a visionary arrangement of Samdech Akka Moha Sena Padei Techo Hun Sen […] some say why build such a big hospital? […] (this is an arrangement) is a long-term strategy based on the experiences we have already had […] we (have this hospital as a) reserve for the eventual (infectious disease) event. If there is no (infectious disease,) eventually we will use it to treat (diseases) according to the needs of the people […]
(3) Health ensures productivity and ability to be able to learn, gain experience …
Human resources are an important factor for the nation. Human resource is the factor that enables the nation to develop sustainably, and the main factor for each person to acquire ability and health. However, even with ability and opportunities, but if health is not possible, what can we possibly do […] health is a determining factor. Health guarantees productivity, ensures people’s ability to be able to go out and study, to go to work […]
Today, we launch the first priority policy program of the Royal Government of the seventh legislature of the National Assembly, which is to provide global health coverage […] as our nation grows, we must ensure equitable development, which means to share the (fruit of economic development equitably) […] the benefit of equitable development is to give priority and help to the people who need help […] so that they can be strong and move upward with their life and advance […]
At the moment, (Minister of Health) HE Chheang Ra has shared with you the background of the equity fund, which we started piloting in 2000 in some provinces to test the efficiency and consistency. We will continue to expand until 2015, until we will extend coverage to many health centers and referral clinics. Between 2018 and 2022, more than 14 million people are supported by the equity fund and use this healthcare service […] in short, they have equity card or poverty card. This means that the social benefit has reached the people […]
(4) Effective policies are based on realities, reflecting circumstances, possibilities, visions and experiences
We do not just write policies […] each policy of the Royal Government is not a snatch, and not the results provided by Google […] each policy reflects the responsibility of the Royal Government. I have stated that a well-written policy but in applicable and ineffective is not a good policy. An effective policy is a policy that is applicable on the ground, based on the realities of Cambodia, confirming the country’s situation, our possibilities, our vision and our experience […]
The proclamation of the Royal Government’s first priority program to provide global health coverage comes from the collection of ideas of practitioners in all institutions, especially experts in the Ministry of Health, […] we have two sub-programs that we announced today. The first is to expand the scope of the health equity fund to vulnerable families […] the second sub-program is the social security system for voluntary healthcare through a contribution system for more than three million members of the social welfare fund. This sub-program I will post later […]
(5) Although the resources are limited, the Royal Government will serve the living needs and well-being of the people
I want our people to have more children. We (have) a population of only 17 million […] we are able to opt for (increase). In urban areas, the birth rate is still low […] we have a policy that takes into account the health of pregnant women and children up to two years old […]
[…] The Royal Government will use its resources to the best of its ability to serve the living needs and well-being of its people. The official announcement of the expansion of the Health Equity Fund to vulnerable families, as well as the inauguration of the Techo Santepheap National Hospital, are real examples of this reality. In the future, I believe that all Cambodians will receive good health care […] I wish you all good health, but if you need healthcare services, please come and use (the medical services provided by the hospital) here […] this hospital is built for you […] for all people to benefit […]
(6) A comprehensive plan, implementation measures and mechanisms with capacity and efficiency
TSNH is a hospital that plays an important role in helping the health of the people, and especially the effective implementation of the policies that we set out here in the healthcare program towards (realizing global) health coverage. (To ensure that) these works will score successful achievements, there needs (to have) three jobs. First, there must be a comprehensive plan, second, there must be clear implementation measures, and third, there must be a competent and effective implementation mechanism […]
To ensure effective implementation, the Royal Government must set out a number of key measures to strengthen the implementation of the Pentagonal Strategy Policy, as well as the first policy program in the health sector, which is to strengthen the foundation of executive personnel […] which means to strengthen the health centers at the grassroots, the referral health centers and integration with provincial hospitals. In Phnom Penh, the private healthcare providers are encouraged. We are modernizing and bettering equipment to strengthen the health center […]
The key rule of the health sector that we must promote in this term is to strengthen the capacity to provide primary health care at the health centers, referral hospitals through (the fulfillment of) three tasks – first, the deployment of appropriate, ethical and properly trained staff […] second, the adequate supply, according to our resource, of medicines, equipment, tools […] (in this sense, we) must review and re-evaluate the distribution of quality drugs to target patients. We must check drugs that are no longer needed and we can them out of stockage and expand the amount of medicine that people need more […] and third is to improve the infrastructure, encourage the use of IT and digital health where possible […]
(7) The private sector and the state are partners, not enemies
We are to build strong partnerships between public and private health sectors to achieve quality, safe and effective health care services for all sectors. Of course, the state has provided policies to support the health of the people, but does not mean that the state plays a role in providing services for the people in all policies […] in the field of health as well as other sectors, I would like to see the partnership between the state and the private sector strengthened in accordance with the slogan “together, we think, we act, and take responsibility” […] the private sector plays a very important role in expanding the scope of treatment and capacity for the people, especially those in urban areas. We have private clinics, consultation rooms, both foreign-invested doctors and partners to participate in Phnom Penh […]
(8) Food and medicine safety is very important
Food safety and medicine safety is very important. No one is a supplier alone. The supplier is also the consumer […] the state must do its part to find partnerships and increase the responsibility of the private sector for him to participate in the implementation of various committees and associations […]
For food and drug safety, I am asking the relevant institutions, including the Ministry of Interior, the Ministry of Commerce, the Ministry of Health, the General Department of Customs and Excise, to review and evaluate the existing mechanisms. So that the policy or mechanism to be effective, we must (work) together, and do not carry out works separately to ensure effectiveness […]
I would like to see the private sector and the people in the associations play a role in informing, guiding, orienting, facilitating the implementation, helping to strengthen each other, helping each other step by step, making self-improvement […] regarding the people’s health and the process whereby we together are the winners. While the sellers of the product wins, the consumer and the state also win […]./.
